________________
હું દુઃખી થઈને બીજાને સુખ આપવા તૈયાર ન હોઉં એ તો સમજાય છે પરંતુ મારા સુખને અકબંધ રાખીને બીજાના દુઃખને ઘટાડવા ય જો હું તૈયાર નથી તો સમજવું પડે કે મારા હૃદયને “કંઈક થયું છે.
મને લાડવો પ્રભાવનામાં મળ્યો છે એ તો ઠીક, પેટ મારું ભરેલું પણ છે અને છતાં મારી સામે ખાલી પેટ લઈને ઊભેલા ભિખારીને, એની વારંવારની યાચના છતાં યહું જો એ લાડવો આપી દેતાં હિચકિચાટ અનુભવું છું તો એક વાત તો નિશ્ચિત છે કે મારું હૃદય કંઈક અંશે પણ કઠોરતાનું અને સંવેદનહીનતાનું શિકાર બન્યું જ છે. એ સિવાય સામાનાં દુઃખ પ્રત્યે આ હદનાં આંખમીંચામણાં શું થાય?
- એક કામ કરો. તમારું સુખ સલામત જ રહેતું હોય, તમારી અનુકૂળતાઓ અકબંધ જ રહેતી હોય, તમારી સંપત્તિની વ્યવસ્થામાં ય એવી કોઈ ગરબડ ઊભી થતી ન હોય અને એ પછી તમે કોકનું દુઃખ દૂર કરી શક્તા હો તો એ દુ:ખને દૂર કરવા ય સંમત ન થતા મનને તમે આધીન ન બની જાઓ. એવા સ્વાર્થલંપટ મનના ગુલામ તમે ન બન્યા રહો.
પહોંચ્યો તો ખરો પણ ગાડીનો દરવાજે લેતા મારી નજર માત્ર થોડાંક ડગલાં જ દૂર પડી અને મેં જે દશ્ય જોયું એ જોઈન હુસેલ્ફ બન ગયો'
‘શું જોયું ?' ‘દસ -બાર વરસની એક બાળકીના હાથમાં થોડાંક મેગેઝીનો હતા અને એક યુવકને મૅગેઝીન બતાવીને ખરીદી લેવા વિનંતિ કરતી હતી. પેલો યુવક કોઈ પણ સંયોગમાં એ મૅગેઝીન લેવા તૈયાર નહોતો.”
એ બાળકીને મેં મારી નજીક બોલાવી. પૂછ્યું,
| ‘બોલ, શું છે ?' ‘ભાઈ, સવારથી અત્યાર સુધી મેં કાંઈ જ ખાધું નથી. તમે એક મૅગેઝીન તો ખરીદી લો !'
પણ હું મૅગઝીન વાંચતો નથી”
‘મારા પેટ સામે તો જુઓ!
‘કેટલા રૂપિયાનું મૅગેઝીન?' ‘આમ તો એની કિંમત દસ રૂપિયા છે પણ....'
‘પણ શું ?' ‘તમે આઠ રૂપિયા આપજો”
‘આઠ જ ?' ‘હા, મારે કંઈક ખાવું છે' આટલું બોલતાં બોલતાં એ બાળકી ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડવા લાગી. બાળકીની એ આંસુની ધાર હું જોઈ ન શક્યો.
‘તારી પાસે કુલ કેટલાં મૅગેઝીન છે ?' ‘અગિયાર'
અને મેં જ્યારે અગિયાર મૅગેઝીન ખરીદી લઈને એના હાથમાં ૧૧૦ રૂપિયા પકડાવી દીધા ત્યારે એના મુખ પર પ્રગટેલા સ્મિતનાં દર્શને મને એમ લાગ્યું કે હું ખાટી ગયો.'
‘ગુરુદેવ, ગઈકાલે કમાલ થઈ ગઈ” લગભગ ૩૫/૩૭ ની વયનો એક યુવક – કે જે માત્ર દસેક દિવસથી જ પ્રવચનમાં આવી રહ્યો હતો - એણે વાતની શરૂઆત કરી.
‘કેમ શું થયું ?' ‘ગઈ કાલે સાંજના ઑફિસેથી ઘર તરફ આવતા હું મારી જ્યાં ગાડી હતી ત્યાં