Page Text
________________
ચતુર્થ અધ્યાય
થવાનું છે. આથી એવી આશા ન રાખી શકાય કે કોઈ દેશને પરદેશથી અન્ન વસ્ત્ર સદા પ્રાપ્ત થતાં રહેશે.
(૮) ભવિષ્ય ભાવનાનો વિષય
પાશ્ચાત્યોના મત અનુસાર સદા શરદઋતુ રહેશે, કમળ સદા ખીલતાં રહેશે, તેમના દેશો સદા શ્રીનાં આનંદવનો બની રહેશે. આથી દુર્દિન તરફ તેમનું ધ્યાન જતું નથી. પરંતુ આપણા આચાર્યોના મત અનુસાર સંસાર પરિવર્તનશીલ છે. એમાં કોઈનાયે દિવસો એક સરખા રહેતા નથી. આથી તેમને હંમેશા દુર્દિનોનું ધ્યાન રહે છે.
(૯) સ્વતંત્રતાનો વિષય
૧૧૨
પાશ્ચાત્યોના મત અનુસાર મનુષ્યને શાસનિક સ્વતંત્રતાથી જ પૂર્ણ સ્વતંત્રતા અને માત્ર દ્રવ્ય પ્રાચર્યથી પૂર્ણ આર્થિક સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થઈ જાય છે, પરંતુ આપણા આચાર્યોના મત અનુસાર શાસનિક, આર્થિક અને સ્વાભાવિક સ્વતંત્રતાઓનો સંયોગ થયા વગર કોઈને પણ પૂર્ણ સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી, અને માત્ર દ્રવ્ય પ્રાચર્યથી કોઈને આર્થિક સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થઈ શકતી નથી.
અત્યારે માન પાશ્ચાત્ય અર્થશાસ્ત્રનું જ છે. આપણા ભારતમાં પણ તેનું ગૌરવ તથા પઠન થવા લાગ્યું છે. હવે ભારત પોતાના એ પ્રાચીન સિદ્ધાંતને ભૂલવા લાગ્યું છે કે અગ્નિની જેમ જ અર્થ પણ ઉપયોગી હોય છે પરંતુ તેમાં સંયમ ન રહેવાથી તે અગ્નિની જેમ જ અનર્થકારી પણ થઈ જાય છે. એટલું જ નહીં, અર્થાયામને તે મૂર્ખતા માનવા લાગ્યું છે. જાગૃત ભારતને પોાતની વર્તમાન ચિંતાજનક આર્થિક દશાનાં નિમ્નલિખિત કારણો ધ્યાનમાં આવવા લાગ્યાં છે.
(૧) યોગીઓનું બેકાર પડ્યા રહેવું અને પોતાનો બોજ ગૃહસ્થો પર નાખવો. (૨) પર્વ, ઉત્સવ અને સંસ્કાર વિધિઓમાં ધનનો વ્યય થવો.
(૩) વાણિજ્યની ઉપેક્ષા કરીને કૃષિની પાછળ મચ્યા રહેવું.
(૪) ગાયોની બહુલતાને કારણે કૃષિયોગ્ય ભૂમિનો ગોચર માટે ઉપયોગ થવો. (૫) સંચય કરવાથી કે આભૂષણ બનાવવાથી ધનનો સંચાર રુંધાઈ જવો.
દાસત્વને કારણે જે વ્યક્તિ અથવા જાતિની બુદ્ધિ આક્રાંત થઈ જાય છે તેમનામાં વિચારશક્તિ રહેતી નથી. તેને હેત્વાભાસ અને હેતુની પરખ રહેતી નથી. આથી હાલના સમયમાં ભારતના વિચાર આવા બને તે સ્વાભાવિક છે.
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |