________________
નિજ સ્વરૂપનું ભાન ના થાય, ત્યાં સુધી જ્ઞાતા-દ્રષ્ટાપણું ઇન્દ્રિયજ્ઞાનને આધારે છે, અતીન્દ્રિયજ્ઞાનને આધારે જ યથાર્થ જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા પદમાં અવાય.
જ્ઞાન અને આત્મા અભેદસ્વરૂપે છે. મિથ્યાદ્રષ્ટિ ઊઠી સમ્યક્ દ્રષ્ટિ થાય ત્યારે યથાર્થ જ્ઞાનનું સ્વરૂપ સમજાય, જે પછી ‘જ્ઞાની પુરુષ'ના સત્સંગ દ્વારા ફીટ થતાં થતાં જ્ઞાન-દર્શન વધતું વધતું પ્રવર્તનમાં આવે ને કેવળ આત્મપ્રવર્તનમાં આવે, જ્ઞાન-દર્શન સિવાય બીજુ કંઇ જ પ્રવર્તન જયાં નથી, તે કેવળજ્ઞાન.
જગતમાં જે જ્ઞાન ચાલે છે. મંત્ર, જપ, શાસ્ત્રજ્ઞાન, ધ્યાન, યોગ, કુંડલિની,એ બધાં ઇન્દ્રિયજ્ઞાન છે, ભ્રાંતિ જ્ઞાન છે એનાથી સંસારમાં ઠંડક રહે, મોક્ષ તો અતીન્દ્રિયજ્ઞાનથી છે !
શાસ્ત્રજ્ઞાન એટલે શ્રુતજ્ઞાન કે સ્મૃતિજ્ઞાન, આત્મજ્ઞાન નહીં. પુસ્તકમાં કે શબ્દમાં ચેતન નથી, હા સ્વયં પરમાત્મા જયાં પ્રગટ થયા છે એવા જ્ઞાનીની કે તીર્થકરોની વાણી પરમાત્માને સ્પર્શનિ નીકળેલી હોવા કારણે આપણા સૂતેલા ચેતનને જગાડે !
‘સર્વધર્માન્ પરિત્યજય, મામેકં શરણં વ્રજ.’ - દેહના ધર્મો, મનના ધર્મો, વાણીના ધર્મો કે જે પરધર્મ છે, ભયાવહ છે, તે બધાને છોડી એક મારા એટલે કે આત્માના ધર્મમાં આવ. મારા એટલે જે મુરલીવાળા દેખાય છે તેમનાં નહીં, પરંતુ મહીં બેઠેલા પ્રગટ પરમાત્મ સ્વરૂપના શરણે આવવાનું કહ્યું છે !!!
નિજ સ્વરૂપનું અજ્ઞાન એ જ ભ્રાંતિ ને એ જ માયા. ‘પોતે જે નથી’ તેની કલ્પના થાય તેનું નામ ભ્રાંતિ ! જે શબ્દપ્રયોગ નથી, અનુભવ પ્રયોગ છે એવા નિજ સ્વરૂપને જાણવાનું છે. મૂળ વાતને સમજવાની છે. સમજણથી જ મોક્ષ છે.
સંયોગોના દબાણથી ભ્રાંતિ ઉત્પન્ન થઇ. ખરેખર આત્માને ભ્રાંતિ નથી, આત્મા ગુનેગાર નથી. અજ્ઞાનતાથી ગુનેગાર ભાસે છે.
સંપૂર્ણ જ્ઞાની છૂપા ના રહે. પોતે જે સુખ પામ્યા તેની જગતને
લહાણી કરવા જગતની સાથે જ રહે. મુમુક્ષુ તો ‘જ્ઞાની’ના નેત્ર જોઇને જ પારખી લે.
કોઇ ગાળ ભાંડે, ખિસું કાપે, હાથ કાપે, કાન કાપે તો ય રાગદ્વેષ ના થાય, જયાં અહંકાર ને મમતા નથી ત્યાં ચૈતન્ય સત્તાનો અનુભવ છે એમ સમજાય !
પેરાલીસીસમાં ય આત્મસુખ ના જાય; દુઃખને સુખ કરી આપે તે આત્માનુભવ. ‘હું કોણ છું’નું ભાન થાય ત્યારે આત્માનુભવ થાય.
થીયરેટિકલ’ એટલે સમજ અને અનુભવ એ તો ‘પ્રેક્ટિકલ’ વસ્તુ છે. અક્રમમાર્ગે આત્માનુભવ એક કલાકમાં જ થઇ જાય છે !!! નહીં તો એનું કરોડો અવતારે ૫ લાખ સાધના કર્યાથી ય ઠેકાણું ના પડે !!!
આત્માનું લક્ષ નિરતર રહે એ જ આત્મસાક્ષાત્કાર. હર્ષ-શોકના ગમે તે સંજોગોમાં હાજર રહી સેફ સાઇડમાં રાખે તેનું નામ જ્ઞાન.
કાંકરાને જે જાણે તે ઘઉંને જાણે. અસલૂને જે જાણે તે સને જાણે. અજ્ઞાનને જે જાણે તે જ્ઞાનને જાણે. આત્માનુભવ કોને થાય છે ?
પહેલાં જેને “હું ચંદુલાલ છું’નું ભાન હતું તેને જ હવે ‘હું શુદ્ધાત્મા છું’નું ભાન થાય છે, એને જ આત્માનુભવ થાય છે.
વિચાર કરીને થયેલું જ્ઞાન એ શુદ્ધ આત્મજ્ઞાન ના હોય, વિચાર સ્વયં આવરણકારી છે. આત્મા નિર્વિચાર સ્વરૂપ છે. વિચાર અને આત્મા તદ્દન ભિન્ન છે. આત્માનું સ્વરૂપ મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકાર, શબ્દ, વિચારના સ્વરૂપથી ન્યારું છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર એવું જેનું સ્વરૂપ ને પરમાનંદ જેનો સ્વભાવ, એવો આત્મા જાણવાનો છે.
‘ચંદુલાલ’ પ્રયોગ ને ‘શુદ્ધાત્મા’ પોતે પ્રયોગી. પ્રયોગને જ પ્રયોગી
13
14.