________________
આપ્તવાણી-૧
૧૪૯
આ દેહ અવિનાશી બનાવવાનો હોય તો આ દેહ ઉપર પ્રીતિ રાખેલી કામની, પણ આ તો પરુ લાવી નાખે. એના પર પ્રીતિ કેવી ? પ્રીતિ કેટલા પૂરતી કે આ દેહે જ્ઞાની પુરુષ મળ્યા તો કામ કાઢી લેવા પૂરતી. આ દેહ પરની પ્રીતિથી તો ઉદ્વેગ થાય છે. પ્રીતિ કરશો તોય એ
તો ભાંગી જ જવાનો છે ને ? ભગવાનેય દેહને દગો કહ્યો છે. છેવટે તો દેહ રાખ જ થઈ જવાનો છે ને ! આ દેહ જ રાગ અને દ્વેષ કરાવડાવે છે. ભગવાન શું કહે છે કે અનંત અવતાર દેહ માટે ગાળ્યા, હવે એક અવતાર આત્મા માટે ગાળ.
ઉદ્વેગ થાય છે તે એમને એમ ના થાય. એ તો હિસાબી હોય અને એની ખબર પડી જ જાય કે તે શાથી આવ્યો. ઓળખાણવાળું હોય તો જ આવે. અડસટે તો કશું જ બનતું નથી.
ઉદ્વેગ એ એક્સિડન્ટ (અકસ્માત) છે, ઈન્સિડન્ટ (ઘટના) નથી. એન ઈન્સિડન્ટ હેઝ સો મેની કૉઝિઝ એન્ડ એન એક્સિડન્ટ હેઝ ટૂ મેની કૉઝિઝ.
આ દુનિયામાં આફરીન થવા જેવી એક જ ચીજ છે અને તે જ્ઞાની ! બીજે બધે જ દુઃખદાયી વસ્તુ છે. કાયમી સુખ હોય ત્યાં જ આફરીન થવા જેવું છે.
ઉદ્વેગ ક્યાં થાય ? જ્યાં આફરીનનાં સ્ટેશન હોય ત્યાં થાય. ઉદ્વેગનું કારણ જ એ છે. ચા-નાસ્તો કરવાનો વાંધો નથી પણ ગાડી આવે એટલે
એ પડતું નાખીને ગાડીમાં બેસી જવાનું. પણ આ તો જે સ્ટેશન ઉપર આફરીન થયો હોય ત્યાં જ બેસી રહે અને ગાડી ઉપડી જાય. ઉદ્વેગ પડતું નખાવે અને તે પગથિયાં ચૂકી જાય તો શું થાય ? એવું જો અમારા સત્સંગમાં પડતું નાખે તો કામ જ નીકળી જાય ! એક બાજુ સત્સંગ એ પરમ હિતેશ્રી છે અને બીજી બાજુ આકર્ષણવાળાં છે જે પજવે છે.
નિદ્રા
ઊંઘ એ જીવમાત્રની નેસેસીટી છે. પણ ઊંઘનું પ્રમાણ જ ક્યાંય સચવાયું નથી. આ કાળનાં માણસોય કેવાં થઈ ગયાં છે ? આ તો ચિત્રવિચિત્ર વંશાવળી પાકી છે, નહીં તો આવી ઊંધો હોતી હશે ? આ પશુ
૧૫૦
આપ્તવાણી-૧
પક્ષીઓને કંઈ માણસો જેવી ઊંઘ આવતી હશે ? ઊંઘનું પ્રમાણ તો એવું હોવું જોઈએ કે દિવસે ઊંઘ ના આવે. આ તો મૂઆ, રાતના દસ કલાક ઊંધે તે ઠેઠ સૂરજ ઊગે છે ત્યાં સુધી પડ્યા રહે છે. અલ્યા, આ જગત આમ ઊંઘવા માટે છે ? બીજી બાજુ કેટલાક મૂઆઓને ઊંઘ જ નથી આવતી. આ અમેરિકામાં એંસી ટકા લોકો ઊંઘવાની ગોળીઓ ખાઈને સૂએ છે. મૂઆ, મરી જઈશ. એ તો પોઈઝન છે. આ તો ભયંકર દર્દ કહેવાય. અલ્યા, ચંદ્રમા સુધી પહોંચ્યા, પણ તમારા દેશમાં ઊંઘવાની ગોળીઓ ખાવાનું ના ઘટાડી શક્યા ? ખરી જરૂર આની છે. આ ઊંધ વગર તમારા દેશના લોકો પીડાઈ રહ્યા છે, તેનું કંઈ કરોને ! ઊંધ એ તો કુદરતી બક્ષિસ છે, નેચરલ ગિફ્ટ, એનેય મૂઆ તમે ખોઈ બેઠા ! ત્યારે આ બીજા વૈભવોને કરવાના શું ? તોપને બારે ચઢાવવાના ! નેચરલ ઊંઘ નથી આવતી તેનું કારણ એ કે તેમનો ખોરાક છે તે પ્રમાણે લેબર (મહેનત) નથી. થાકે અને ઊંઘ આવે એ પ્રમાણનો ખોરાક હોવો જોઈએ. લેબર કરવાના હિસાબે ખોરાકના પ્રમાણનું એડજસ્ટમેન્ટ હોય તો નોર્મલ ઊંઘ આવે. ઊંઘની તો મારામારી જ થઈ ગઈ છે ને ! બધે ય થઈ છે ને ! ફોરેનમાં તો ઊંધ શોધીય જડતી નથી, એટલા માટે તો હું તેની નેચરલ દવાની વ્યવસ્થામાં છું અને બધાને નોર્મલ જીવન જીવતાં શીખવીશું. નોર્મલ ખાવું-પીવું, નોર્મલ ઊંઘવું ને નોર્મલ મોજ કરવી.
ય
ઊંઘ કેટલી હોવી જોઈએ ? ભગવાને ત્રણ કલાક ઊંઘવા માટે છૂટ આપી છે. આ જગત ઊંઘવા માટે નથી. જ્ઞાન મળ્યા પછી બહુ ઊંઘ ના આવે તે તો સારું, જ્ઞાતા-દ્રષ્ટાપદ વિશેષ રહે. અમે છેલ્લાં વીસ વરસથી દોઢ કલાકથી વધુ ઊંઘ્યા નથી. જ્ઞાન જાગૃતિમાં જ રાતો ગઈ છે. ઊંઘ કેટલી જોઈએ ? આ દેહને એના કાર્ય પછી થાક ઉતારવા પૂરતી જ અને તેટલો સમય પૂરતો હોય છે.
ગૌતમ સ્વામીએ મહાવીર ભગવાનને પૂછયું કે, ઊંઘતો સારો કે જાગતો સારો ? ભગવાને કહ્યું કે, “એક હજારમાંથી નવસો નવ્વાણું માણસો આ જગતમાં ઊંઘતા જ સારા, પણ એકાદ પરોપકારી જીવ જાગતોય સારો.’