________________
છઠ્ઠો વક્ષસ્કાર
४४३
લવણસમુદ્રમાં મળે છે. આ પ્રમાણે જંબૂદ્વીપમાં કુલ ૭,૨૮૦૦૦ + ૭,૨૮૦૦૦ = ૧૪,૫૬,૦૦૦(ચૌદ લાખ, છપ્પન હજાર) નદીઓ છે.
વિવેચન :
જંબદ્વીપમાં ૯૦ મહાનદીઓ વહે છે. તેમાંથી ૧૪ મહાનદીઓ વર્ષધર પર્વત ઉપરના દ્રહમાંથી નીકળતી પર્વત ઉપરથી પ્રપાત કુંડમાં પડી પુનઃ કુંડમાંથી પ્રવાહિત થાય છે અને ૭૬ મહાનદીઓ કંડમાંથી પ્રવાહિત થાય છે. આ રીતે ૯૦ નદીઓના ૯૦ કુંડ જેબૂદ્વીપમાં છે.
૧૪ નદીઓનું ઉદ્દગમ સ્થાન ૬ વર્ષધર પર્વત ઉપરના દ્રહ:
પર્વત નામ
દહ નામ
૧-૩
ચુલ્લહિમવંત
પદ્મદ્રહ
૪-૫
| નદી ગંગા, સિંધુ, રોહિતાશા રોહિતા, હરિકતા હરિસલિલા-સીતોદા સીતા-નારીકતા
મહાહિમવંત
મહાપદ્મદ્રહ
નિષધ
તિગિંચ્છ
૮-૯
નીલવાન
કેશરી
૧૦-૧૧
નરકતા–પ્યકૂલા
રુકિમ
મહાપુંડરિક પુંડરિક
૧૨-૧૪
સુવર્ણકૂલા, રક્તા, રક્તવતી
શિખરી
પૂર્વ મહાવિદેહની દક્ષિણવર્તી ૯ થી ૧૬ તથા પશ્ચિમ મહાવિદેહની ઉત્તરવર્તી ૨૫ થી ૩ર, એમ ૧૬ વિજયની રક્તા અને રક્તવતી નદીઓ તથા પૂર્વવિદેહની ઉત્તરવર્તી ૧ થી ૮ અને પશ્ચિમ મહાવિદેહની ૧૭ થી ૨૪ એમ ૧૬ વિજયની ગંગા અને સિંધુ નદીઓ તથા મહાવિદેહની ૧૨ અંતર નદીઓ ૩ર + ૩૨ + ૧૨ = ૭૬ નદીઓ કુંડમાંથી નીકળે છે.
આ રીતે ૯૦ મહાનદીમાંથી ૧૪ મહાનદીઓ દ્રહમાંથી અને ૭૬ મહાનદીઓ કુંડમાંથી પ્રવાહિત થાય છે.
મહાનદીઓ અને તેનો પરિવારઃ
નદી
પરિવાર
|
સમુદ્ર સંગમ
નદી
|
પરિવાર | સમુદ્ર સંગમ
ગંગા-૨ક્તા
સીતોદા
|૫,૩૨,000
૧૪,000૧૪,000
