________________
ભાવ આજ સુધી નહોતો ભળ્યો, એ આ ઘડીએ ભળ્યો અને રતનચંદનો પરિવાર દર્દીના આ અરમાનને અમલી એઓ વિચારી રહ્યા કે, આ દવાઓને દરિયામાં ફેંકી દઇને, બનાવીને રૂમની બહાર ચિંતિત-ચહેરે ગોઠવાઇ ગયો. હવે મહામંત્રના ખોળે જીવન ધરી દઇને શાંતિ-સમાધિથી દવાઓના ભૂતપ્રેતથી અને નળીઓની ડાકણોથી મુક્ત બનેલા મરવું શું ખોટું ? જીવનમાં જે શાંતિ-સમાધિ સ્વપ્ન પણ જોઇ રતનચંદ કોઇ અલૌકિક અનુભૂતિ કરી રહ્યા. જીવનના છેડાને ન હતી, એને મૃત્યુ ટાણે મેળવી લેવા એઓ મરજીવા બનીને સુધારી દેવાનો એમનો આ નિર્ણય અણનમ અને વિરોચિત મેદાનમાં પડ્યા.
હતો. શરીરમાં શક્તિ નહોતી, છતાં મનમાં જાણે મક્કમતાનો સને ૧૯૫૦નો ફેબ્રુઆરી ૨૫નો દિવસ જાણે મોતનો મહાસાગર ભરતીએ ચડડ્યો હતો. કોઇ જાતની માંગણી કે સંદેશ લઇને ઉગ્યો હોય, એમ સોને લાગવા માંડ્યું. શરત વિના તેઓ નવકારના શરણાગત બની ગયા. ‘નમો રતનચંદનો ગળાનો ભાગ ફૂલીને એટલો પૂલ થઇ ગયો કે, અરિહંતાણં’ અને ‘સર્વત્ર સુખી ભવનુ લોકાઃ' આ બે ધ્વનિ પાણીનું ટીપુંય અંદર જાય નહિ અને તરસ તો એવી ઉગ્ર જાણે એના શ્વાસો-શ્વાસનો સાથે ઘૂંટાવા લાગ્યા. આ બે બની કે, જાણે આખું સરોવર ગટગટાવી દેવા એ તુષા ઝાવા મંત્રોનો જાપ જેમ જેમ આગળ વધવા માંડ્યો, એમ એમ એ નાંખી રહી ! મુંબઇના જાણીતા કેન્સર-નિષ્ણાત ડૉ. ભરચાને દર્દીની આસપાસ કોઈ અનેરી શાંતિ છવાતી ચાલી. જે દેહ આ ચિન્હ અંતિમ-ઘડીના જણાતા, એમણે એનો અંદેશો પથારીમાં પણ આરામ માણી શકતો નહોતો, એ દેહ આ નજી કના સગાઓને આપી દીધો. રતનચંદનેય એ અંદેશાનો જાપની પળોમાં ટટ્ટાર રહેવા છતાં વેદનાના વેગને ઓછો અણસાર આવી ગયો. ડૉક્ટ૨ વિદાય થયા અને રતનચંદે થતો અનુભવવા માંડ્યો. ઘટસ્ફોટ કરતા કહ્યું “આ દવાઓ બધી દરિયામાં નાખી મહામંત્રના ચરણ-શરણે રતનચંદે એ રીતે આવો ! મારા મોઢા પર લાદવામાં આવેલી આ બધી પાઇપ- શરણાગતિ સ્વીકારી હતી કે, જેમાં સ્થળ-કાળના ભેદ પણ લાઇનો (નળીઓ) ઉખેડીને ઉકરડે ફેંકી દો ! દવાની એક ભૂંસાતા જતા હતા. જાપમાં ને જાપમાં સાંજ વીતી ગઇ ખાલી બોટલ પણ આ રૂમમાં હવે જોઇએ નહિ. આજ સુધી તેમજ રાતનો પણ અડધો ભાગ પસાર થઇ ગયો અને શાંતિ-સમાધિથી જીવન જીવવામાં તો હું અસફળ રહ્યો છું, દર્દીના દેહનો બધો રોગ જાણે એકઠો થઇને બહાર નીકળી પણ મારે હવે આ અસફળતાની આંધીમાં અટવાઇને મૃત્યુને જવા ઝાંપા નાંખી રહ્યો હોય, એની પ્રતીતિ કરાવતી એક બગાડવું નથી. મારી ઇચ્છા એવી છે કે, મહામંત્રના ખોળે એવી જોરદાર લોહીની ઉલટી થઇ કે, રતનચંદ એ ઉલટી આ જીવનનું સમર્પણ કરી દઇને હવે શાંતિથી મરવું ! હું હવે થયા પછી કોઇ જુદી જ રાહત અનુભવવા માંડ્યા. એ ઉલટીમાં ઘડી બે ઘડીનો મહેમાન છું. એથી આ રૂમમાં હવે મારી અંતિમ- જાણે કાયાનું તમામ કેન્સર ધોવાઇને બહાર નીકળી ગયું સાધનામાં વિક્ષેપ પાડવા કોઇ ફરકે પણ નહિ, એવી મારી હોય, એમ એમને લાગ્યું. ઇચ્છા છે. સાંભળ્યું છે કે, નવકારની નિષ્ઠાનું જે રક્ષણ કરે વહેલી સવારે રૂમનું બારણું રતનચંદે ખોલ્યું, ત્યારે છે, તો એ નવકાર-નિષ્ઠનું રક્ષણ પણ કોઇ અગમ્યતત્વ કરે બહાર તો ચિંતિત ચહેરાઓની લાઇન લાગી હતી. એમણે જ છે ! હવે કદાચ આ શયા મારી અંતિમ શય્યા પણ બની રાતે અનુભવેલ રાહતની વાત કરી અને થોડા કલાક બાદ જાય, તો અત્યારથી જ સૌને “ખામેમિ સવ્ય જીવે અને મિત્તિ કહ્યું કે, મને એમ લાગે છે કે, જે ગળું પાણીનું ટીપું ઉતારવાય મે સવ્ય ભૂએસુ’નો સ્નેહ-સંદેશ સુણાવી દઉં છું. જો જીવી તૈયાર ન હતું, એ હવે ગરમ દૂધ ઉતારવામાં માની જશે ! જવાશે તો પછી આનાથીય વધુ હસતા હૈયે મળીશું અને મૃત્યુ
દૂધનો ગ્લાસ હાજર થયો. મહિનાઓ પછી આજે અનિવાર્ય હશે, તો જ્યારે ઋણાનુબંધ જોડાશે ત્યારે ફરી
રતનચંદ ગરમ-દૂધનો એ ગ્લાસ ગટગટાવી ગયા. સો મળાશે !
આશ્ચર્ય અનુભવી રહ્યાં. સ્મશાનના દરવાજેથી આ રીતે
શ્રી સતિશભાઇ જયંતીલાલ શાહ
૧૬૩