Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮૮
પ્રેમગીતા
आत्मन्येव वसेत्प्रेम, स्वात्मरूपं प्रचक्षते ।
जडेषु प्रेम नास्त्येव, जानन्ति प्रेमयोगिनः ॥१३५॥ અર્થ:–પ્રેમ આભામાંજ વસે છે. અને આત્મસ્વરૂપ જ કહેવાય છે. જડ પદાર્થોમાં પ્રેમનું સ્થાન જ નથી. એમ પ્રેમગીઓ જાણે છે. ૧૩૫
વિવેચનઃ—જે પ્રેમ છે તે સર્વ જગતમાં સર્વ પ્રાણિમાત્રમાં સહજ સ્વભાવથી રહેલે છે, તે રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ, શબ્દ આદિ પુદ્ગલ ગુણ જ ન હોવાથી ઈન્દ્રિઓથી ગ્રાહ્ય થાય તેમ નથી. પણ આત્માના અનુભવથી ગ્રાહ્ય છે. કારણ કે પ્રેમનું સ્થાન આભાજ છે તેમાં જ પ્રેમ વસે છે. “મુળ પાનાનાશ્રયં દ્રશg” ગુણ અને પર્યાયને આધાર દ્રવ્ય જ છે. તે દ્રવ્યને ત્યાગ કરીને અન્ય સ્થાનમાં નથી રહેતા. જે દ્રવ્યનું સ્વરૂપ વા ધર્મ હોય તે તે દ્રવ્યમાં તાદાસ્યભાવે અભેદભાવે કથંચિત્ રહે છે. પ્રેમ તે પણ આત્માને ધર્મ સ્વભાવ પરિણામ હોવાથી આત્મ સ્વરૂપે જ રહે છે એમ સર્વ કહે છે. અને આત્મસ્વરૂપની સમાધિમાં ધ્યાન કરતા યોગીઓ અનુભવી શકે છે. તે પ્રેમને કેટલાક જી કહે છે કે મારો પ્રેમ સ્ત્રીમાં છે, ધનમાં છે, તે વાસ્તવિક સત્ય નથી. ખોટું છે. વસ્તુતઃ જડ વસ્તુ કે જે પુદ્ગલ દ્રવ્ય છે તેમાં પ્રેમનું સ્થાન જ નથી એમ સાચા પ્રેમગીઓ અનુભવ જ્ઞાનથી જાણે છે. ૧૩ પા
प्रकृतेर्यत्र सौन्दर्य, तत्र प्रेमविलासता ।
ज्ञानिनां ज्ञानतो वेद्या, मूढानां तत्र भोगता ॥१३६॥ અથ-જ્યાં પ્રકૃતિનું સૌન્દર્ય અનુભવાય છે ત્યાં મને વિલાસ સમજે તે જ્ઞાનીએ જ્ઞાનથી અનુભવે છે અને મૂઢ લાકે તેમાં વિષયભેગપણું જાણે છે ૧૩૬
વિવેચન –અહીં જોવાનું એ છે કે ભાગ્ય યા દશ્ય વસ્તુ તેના સહજ પરિણામોને ધરે છે. તેમાં જ્ઞાનીઓ તે વસ્તુઓમાં શુદ્ધ પ્રમોદ આનંદનો અનુભવ કરે છે ત્યારે ભેગી એવા મૂર્ણ—અજ્ઞાની છે પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયભેગની ભાવનામય કુરાગરૂપ પ્રેમને અનું ભવ કરે છે. ૧૩૬
દેહમાં જીવના સબંધથી પ્રેમ થાય છે देहादौ जीवसम्बन्धा-तत्र प्रेमसमुद्भवः ।
मृतदेहेषु न प्रेम, तत्रात्मनां वियोगतः ॥१३७॥ અર્થ –દેહાદિકમાં જે પ્રેમ ઉત્પન્ન થાય છે તે જીવને સંગ સંબંધ હોવાથી થાય છે. પણ મૃત દેહાદિકમાં પ્રેમ રહેતા નથી તેનું કારણ આત્માને તેથી વિયોગ થયેલો છે. ૧૩
વિવેચન –દેહ, ઇનિદ્રએ અને તેમાં રહેલી સુન્દરતા ઉપર પ્રેમ થાય છે. તેનું વસ્તુત: કારણ એ છે કે તેમાં દશ પ્રાણને ધારણ કરનાર અને સેવા આપવાની, ખાવા,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 008641 |
| Book Title | Premgeeta Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Buddhisagar |
| Publisher | Buddhisagarsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 1951 |
| Total Pages | 277 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Society |
| File Size | 18 MB |