________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuni Cyanmandir
પ્રેમનું ફળ
નહીં વાળતા છતાં પણ તેમને આ વિષયે સુખમય છે નિત્ય સારા લાગે છે તે ભ્રમ નષ્ટ થએલ હોવાથી બાહ્ય ભાવથી તેમાં આનંદ લેતા નથી. તેમ મનથી પણ તેમાં આનંદને ભાવ લાવતા નથી એ યેગી ચારે તરફ ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ ભાવની ચિંતા વિનાને થયા છતાં ઉન્મનીભાવને પ્રાપ્ત થાય છે રર થી ૨પા અહિં કદાચિત્ શંકા થાય કે ઈન્દ્રિના વિષયને તે યેગીએ કેમ રક્તા નથી તેના ઉત્તરમાં જણાવે છે કે –
गृहणन्ति ग्राथाणि, स्वानि स्वानीन्द्रियाणि नो रुन्ध्यात् ।
न खलु प्रवर्तयेद्वा प्रकाशते तत्वमचिरेण ॥२६॥ અર્થ ઈન્દ્રિઓ પિતે પિતાને ગ્રહણ થાય તેવા વિષયને ગ્રહણ કરે છે તે ઈન્દ્રિઓને યેગી નિવારતા નથી. તેમજ તેમાં મને વેગથી પ્રવૃત્તિ પણ કરાવતા નથી. પણ ઉદાસીનતા વડે જ ઉદાસીન ભાવે રહીને જ તેવા યોગીઓ ઉન્મનીભાવને તૂર્ત પ્રગટ કરનારા થાય છે.) તેમજ વિતરાગ તેત્રમાં આચાર્ય પ્રવર જણાવે છે કે –
संयतानि न चाक्षाणि, नैवोच्छङ्खलितानि च ।
इति सम्यक प्रतिपक्ष त्वयेन्द्रियजयकृतः ॥१॥ ઉન્મનીભાવવાળા પ્રેમયોગીઓ ઈન્દ્રિય અને મનને સંબંધ વેગ બળથી ભિન્ન કરતા હોવાથી ઈન્દ્રિઓની વિષમાં થતી પ્રવૃત્તિને સંયમ કરતા નથી તેમ ઉન્માદિ પણ બનવા દેતા નથી તે વાત નિશ્ચયથી સત્ય છે કારણ કે તેવા વેગીઓને મન અને ઇન્દ્રિઓ ઉપર તેવા તેવા સ્વરૂપને કાબુ હેાય છે.) ૩૫
પરબ્રહ્મ અપરબ્રહ્મનું સ્વરૂપ निर्विकल्पं परब्रह्म, शुद्धप्रीत्याऽनुभूयते ।
અશુદ્ધ પ્રેમસંવત્પા-પત્ર વાતિ જ હુક્યુ રૂદ્દા અથ–નિર્વિક૯પ અવસ્થા : યુક્ત જે પરબ્રહ્મ છે તે શુદ્ધપ્રીતિવડે અનુભવાય છે. તેમજ આનાદિ કાલીન અશુદ્ધ ભાવવાળા જે પ્રેમ સંબંધ હોય તે પણ નિશ્ચય શુદ્ધ પ્રેમ અવસ્થા પ્રગટતાં નાશ પામે છે. જે ૩૬ છે
વિવેચન –આ જગતરૂપ બ્રહ્માંડના બે વિભાગ થાય છે પરબ્રહ્મ અને અપરબ્રહ્મ. પરબ્રહ્મ એટલે આવરણ વિનાનું પરમ શુદ્ધ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર વીર્ય રૂપ સ્વરૂપ ચતુષ્ટય ગુણ સ્વભાવનું પ્રાગટય તે પરબ્રહ્મ અને જ્ઞાનદિક આત્મગુણ ઉપર આવરણ હોવાથી આત્મ ચૈતન્ય ઢંકાયેલું જેમને હોય તે અશુદ્ધ બ્રહ્મ અપર બ્રહ્મ કહેવાય છે. તેવું ચિતન્ય સંસારી સર્વ જીવાત્મામાં રહેલું છે.
શુદ્ધપ્રેમીને પ્રત્યક્ષ દર્શન થાય છે शुद्धसिद्धात्मदेवस्य, प्रत्यक्षं दर्शनं भवेत् । निर्विकल्पमहाप्रेम-योगेन प्रेमयोगिनाम् ॥३७।।
For Private And Personal Use Only