________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫ અપ્રમત્ત સમાશ્રિત નિરાલંબન ધર્મધ્યાન ન પ્રાપ્ત કરે તાવત એમ અવધવું. હવે સક્ષમ ગુણસ્થાનકવર્તિધ્યાનનું સ્વરૂપ
धर्मध्यानं भवत्यत्र, मुख्यवृत्या जिनोदितम् : હતતયાણુ, નાવિયાવંશમાત્રઃ
અત્ર સપ્તમ ગુણસ્થાનકમાં મુખ્યતૃત્યા જીનેદિત ધર્મ ધ્યાન હોય છે અને રૂપાતીતપણુએ અંશ માત્રથી શુકલ યાન હોય છે.
इत्यस्मिन् गुणस्थाने, नो सन्त्यावश्यकानि षट् ; सन्ततध्यान सद्योगा, च्छुद्धिः स्वाभाविकी यतः
એ આ પ્રમાણે આ સપ્ત ગુણસ્થાનકમાં છ આવશ્યક નથી તે માટે ગુણસ્થાનકમાં નિરન્તર સદૃધ્યાન વેગથી સ્વાભાવિકી શુદ્ધિ હોય છે, આવશ્યક પ્રતિલેખનાદિ ક્રિયાઓના આલંબન રહિત સપ્તમ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનક હોય છે તેથી સક્ષમ ગુણસ્થાનકમાં નિરાલંબન ધ્યાન ખરેખર મુખ્યવૃન્યા હોય છે અને અંશ માત્રથી રૂપાતીતપણે શુકલ ધ્યાનની ઝાંખી હોય છે, તેથી વાચકને સહેજે અવબોધાશે કે સાલંબન અને નિરાલંબન એ બે પ્રકારનાં ધર્મધ્યાન વસ્તુત: ષષ્ઠ અને સપ્તમ ગુણસ્થાનકમાં આ કાલમાં વિદ્યમાન હોવાથી છે. સાલ બન અને નિશાબંને એ બે પ્રકારનું ધ્યાન આ કાલમાં પ્રમત્ત અને અપ્રમત્ત મુનિના અધિકાર ભેદે હોવાથી અને તે ઉપરાંત નિરાલંબન એવું શુકલ ધ્યાન પણ અંશ માત્ર હોવાથી સાલંબન અને નિરાલંબન ધ્યાનની પ્રાપ્તિ ખરેખર આ કાલમાં મુનિને છે એમાં કંઈપણ આશ્ચર્ય નથી. આ કાલમાં સાતમાં ગુણસ્થાનક સુધી જવાય છે. નિર્જન પ્રદેશ, શાંતસ્થાન, શ્રુતજ્ઞાનેપગ, ઈત્યાદિ ધ્યાન સાનુકુલ સામગ્રીવડે આત્મજ્ઞાની મુનિ નિરાલંબન ધર્મધ્યાન ધ્યાઈ શકે છે. નિરાલંબન શુકલધ્યાનની પૂર્વે આ ધમ-ધ્યાનના પેટાગત નિરાલંબન ધ્યાન જાણવું. જે કાલે આવશ્યકેના આલંબનવડે ધર્મધ્યાન ધ્યાવામાં આવે છે તે વખતે સાલંબન ધ્યાન અવબોધવું, અને આવશ્યકેવડે પ્રાપ્ત
For Private And Personal Use Only
