________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૩૧
પ્રમાણમાં ધ્યાન ધરવું. આ કાલમાં ધ્યાન ધરતાં ધરતાં ધ્યાનની જેટલી દશા પ્રાપ્ત થવાની હશે તેટલી પ્રાપ્ત થશે. આ કાલમાં જે ધ્યાનદશા નહિ પ્રાપ્ત થવાની હોય, તે આવવાની નથી, અને જે પ્રાપ્ત થવાની છે તે કેઈને પણ પ્રાપ્ત થયા વિના રહેનાર નથી, ત્યારે ધ્યાન સંબંધી ચર્ચા કરીને પક્ષાપક્ષી કરવાની કંઈપણ આવશ્યકતા અવધાતી નથી. આત્મધ્યાનમાં આગળ વધી જેટલું અભ્યાસબળ પ્રાપ્ત કરી શકાય તેટલું પ્રાપ્ત કરે. જ્યાં સુધી માર્ગ હશે ત્યાં સુધી દેખાશે, અને જ્યાં સુધી માર્ગમાં જવાનું હશે ત્યાં સુધી જવાશે, પશ્ચાત્ આગળ જવાશે નહિ તે તત્ સંબંધી ચર્ચા કરવાથી શું લાભ? પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિને નિષેધ વા આદર તે ચર્ચા માત્ર છે અને તેથી સ્વપરને વાસ્તવિક આવશ્યક લાભની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકવતી અપ્રમત્ત ધ્યાનની ઝાંખી યદિ પ્રાપ્ત થાય તે આત્મસાક્ષાકારનો અનુભવ થાય. બાહ્ય સ્થલ શ્રી જિનપ્રતિમાદિ આલંબનેના અધિકારી થઈ તત્ દ્વારા આત્મ ધ્યાન ધરીને સૂક્ષ્મ આલંબને દ્વારા આત્મ યાન ધરવું જોઈએ. આત્મજ્ઞાન પ્રબંધક સૂત્રો દ્વારા શબ્દના આલંબન પૂર્વક અર્થના ઉપગમાં સ્થિર થઈ આત્મામાં લીન થઈ આ બાહ્ય જગતને ભૂલી જવું એ સૂફમાલંબન વિશિષ્ટ ધ્યાન અવબોધવું. એકાંત ગુહાદિ શાન્ત પ્રદેશમાં પદ્માસને વા સિદ્ધાસને બેસીને સોહં તત્ત્વમસ્યાદિ શબ્દવાએ ભાવાર્થ ઉપગ ધારણ કરી આત્મતત્વમાં લીન થઈ જઈ સહજાનંદની પૅનમાં મસ્ત થઈ જવું, એ સૂમાલંબન ધ્યાન અવબોધવું.
સ્થૂલાવલંબન ધ્યાનના જે અધિકારીઓ છે તે સ્થલાવલંબન દ્વારા ધયાન ધરી શકે છે, અને જે સૂક્ષ્માવલંબનેવડે આત્મધ્યાન ધરવાના અધિકારી છે તે સૂક્ષમ આત્મધ્યાન ધરી શકે છે. સૂહમાવલંબનેને જે ગ્રહણ કરીને ધ્યાન ધરી શકે છે તેના ધ્યાનને નિરાલંબન ધ્યાન કથી શકાય નહિ. એમ આન્તરનુભવ દષ્ટિએ વિચાર કરી સાલંબન અને નિરાલંબન ધ્યાનનું સ્વરૂપ અબે
For Private And Personal Use Only