________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૮ જડલક્ષમી આદિના સંગે આત્મા માટે નથી તેમ તદભાવે આત્માલઘુ પણ નથી. પુણ્યકર્મ અને પાપકર્મના ઉદયમાં આત્માનું શુભત્વ અને અશુભત્વ કલ્પવું એ ભ્રાંતિ છે એમ જાણી બાહ્ય સુખ દુઃખમાં જે આત્મમોહ ધારતું નથી તે આત્મજ્ઞાની છે. આત્માનું નામરૂપ નથી. નામરૂપના મેહરહિત આમેપગે અંતરમાં વર્તવું અને બાહ્યમાં નામરૂપના મેહરહિત વર્તવું. મેહસહિત દશા તે બહિરાત્મદશા છે. નટ જેમ બાહ્યથી અનેક વેષરૂપ નામ ચેષ્ટા ધારણ કરી નાટક કરે છે પણ વસ્તુતઃ તે સર્વ પ્રકારના નામરૂપથી પિતાને ભિન્ન માને છે અને બાહ્યરૂપ નામમાં મેહ પામતું નથી તેમ જે કર્મના શુભાશુભ ભાવ પ્રગથી શુભાશુભ દશાના નાટક બેલે કરે છે ( કર્મથી કર્યા વિના કેઈને છૂટકે થતું નથી ) પણ જે તેમાં પોતાના આત્માને નિસંગ જાણ પ્રવર્તે છે તે માયાસાગરને તરી પેલી પાર જાય છે. શુભાશુભ પ્રારબ્ધ કર્મોના ભાગમાં જે નિર્લેપ વર્તે છે તે આત્મજ્ઞાની છે. બાહ્ય શુભાશુભ તે વસ્તુત: આત્મદષ્ટિએ કપિત છે તેમાં શુભાશુભ બુદ્ધિ ન પ્રગટે એટલે આત્મા પોતાના સ્વરૂપને અનુભવી થયે એમ જાણવું. બાહ્યમાન અપમાન કીર્તિનિંદા વગેરે શુભાશુભ કંદની પેલી પાર આત્મસ્વરૂપનું વેદન છે. આ પ્રત્યક્ષ દેખાતી દુનિયા પ્રતિ સમભાવ પ્રગટે એટલે આત્માનાં જીવન્મુક્તદશા થાય છે. મનવાણુ કાયાની ક્રિયામાં અહંમમત્વ બુદ્ધિ પ્રગટતી વારવી એટલે આત્મામાં મુક્તિનો સાક્ષાત્ અનુભવ થાય છે. પોતાના કલ્પાયેલા નામરૂપમાં આત્મા નથી. નામરૂપમાં વસ્તુતઃ આત્મા નથી એમ પૂર્ણ નિશ્ચય કરીને દુનિયાની સંજ્ઞા, વિષયસંજ્ઞા, વાસનાઆદિ સંજ્ઞાઓથી મરી જવું તે દેહથી જીવતાં જીવન્મુક્તિ છે અને એ આત્મજ્ઞાની મરજીવાનીદશા છે તથા એ રાગીની દશા છે. આત્માને સાક્ષાત્ અનુભવ સ્વયં આત્મા કરે છે ત્યારે ચતુદશ રાજકમાં ન માય એટલો બધો પૂર્ણાનંદ પ્રગટે છે. આત્માસ્વયં આત્માને પામે છે ત્યારે સ્વયં પરમાત્મા બને છે એવી અનુભવદશા પહેલાં વૈરાગ્ય અને ઉદાસીનતા
For Private And Personal Use Only