________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ૧૭ ) વ્યક્તિને પોતાની શુદ્ધતાનું સંરક્ષણ કરવા માટે અને ભ્રષ્ટ નહિ થવા માટે, કમલવત નિર્લેપ અને નિર્મલ રહેવા માટે કમલની અન્યોક્તિમાં લખાયું હોય એમ વિચારાય છે. અન્યોક્તિમાં અસરકારક ઉપદેશ દેવાની પદ્ધતિ બહુ પ્રશંસનીય છે. મલીન (ભ્રષ્ટ) માર્ગમાં ગમન કરનાર આત્માને આ કાવ્ય ગુરૂની પેઠે હિતશિક્ષા દેનાર છે.
સનાતન જૈન વધુમ” આ સંજ્ઞાવાળા કાવ્યમાં જૈનોને અસરકારક શરરસમય ઉપદેશ આપ્યો છે. જન બધુઓનું ભાન ઠેકાણે લાવવાને માટે આ કાવ્ય સ છે.
વિવાહી હું શું છે?” આ સંજ્ઞાવાળું કાવ્ય પોતાના ગૃહસ્થ ભક્તની માતાએ દેહોત્સર્ગ કર્યો હતો તેને પુનઃ પ્રતિબોધ દેવાને માટે રચાયેલું છે. લેખ્ય વિષયની પ્રૌઢતા આત્મામાં વૈરાગ્યની અને ધૈર્યની ઊંડી અસર કરે છે.
આરોદ્રાર” આ સંજ્ઞાવાળા કાવ્યમાં પરમાત્મા સાથે શુદ્ધ પ્રેમથી ઐક્ય અનુભવવાની દિશાના ઉત્તમ ઉગારો અભેદ ભાવનારૂપે પ્રગટી નીકળેલા છે.
“અરે ઓ ! થાકવ” આ કાવ્યના અનેકાર્થ કરવામાં ખૂબી રહેલી છે. ગૂઢાર્થવાળું આ કાવ્ય વારંવાર મનન કરવા યોગ્ય છે. ગુરૂનું કથન સાધ્યબિન્દુ અધ્યાત્મવિષય પરત્વે છે, તેથી તેની ખુબીઓ તો ગુરૂશ્રીજ અવબોધી શકે છે. વાચકોને ઉત્તમ નીતિમાર્ગપ્રતિ વહાવનાર આ ઉત્તમ કાવ્ય છે.
પુને હિન આપે ” આ કાવ્યમાં ગુરૂને ગુરૂ તરીકે સ્વીકારતાં પૂર્વે ગુરૂને કઈ કઈ વસ્તુઓની દક્ષિણ આપવી જોઈએ તેનું રસલું વિવેચન કર્યું છે. ગુરૂ કરવા એ કંઈ સામાન્ય કાર્ય નથી. પોતાના ધડપર શીર્ષ નથી અને પોતાનું સર્વસ્વ શ્રી ગુરૂનું છે એમ પરિપૂર્ણ શુદ્ધાંત:કરણથી સ્વીકાર્યા વિના ગુરૂના શિષ્ય થવાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત થતી નથી. કેટલાક શિષ્યો ઉપર ઉપરથી ગુરૂને માને છે. કેટલાક ઘારના ખીલાની પેઠે ઘડીઘડીમાં ગુરૂની શ્રહાથી ભ્રષ્ટ થાય છે. કેટલાક ગુરૂના પ્રતિપક્ષી બને છે; આવા શિષ્યો ગુરૂના શિષ્યજ કહેવાતા નથી. ગુરૂને કાવ્યોક્ત દક્ષિણા આપવામાં આવ્યા વિના સદ્ગુરૂના ઉત્તમ શિષ્ય બની શકાતું નથી. આ કાવ્યમાંથી શિષ્યોને ઘણું જ્ઞાન લેવાનું છે.
જ તે વીરનું શરણું” આ સંજ્ઞાવાળું કાવ્ય ભક્તિરસ પ્રાધાન્ય છે, ભક્તિરસના રસીલાઓને આ કાવ્ય અત્યન્ત રૂચિકર લાગ્યાવિના રહેશે નહિ. ભક્તકવિયોના હૃદયમાં કાવ્યોરૂપે ભક્તિનાં રસઝરણાં વહ્યા કરે છેઆમામાં વિશુદ્ધ પ્રેમમય ભક્તિરસ ઉદ્દભવવાથી સર્વ જીવોમાં સત્તાએ રહેલું પરમાત્મત્વ દેખવામાં આવે છે અને તેથી આત્મા સર્વેની સાથે
ભ. પ્ર. ૩
For Private And Personal Use Only