________________
anakuasaRaNaMasaRaRaREIRESS SARasasasasasasasasa BARBERABERABINAMAI
अरघट्टीघटन्यायाद, नाडयां, वायुस्तु संचरेत् ।
વિતતારા-ર્વિત્મિજ્ઞત્તેિ રક્ત મા . અથરંટની ઘડીઓની પિકે બન્ને નાડીઓમાં વાયુનો સંચાર થાય છે, અને તે વાયુ પીળા ધોળા લાલ તથા કાળા બિંદુથી જણાય છે. ૯ માં તે કણ વિગેરેને દાન શ્વાસ રૂંધી અવ્યગ્રપણે જેવાથી જ દેખી શકાય છે.
भूमि जलानलानिला-काशतत्त्वानि स्युः क्रमात् ।
पीतश्वेतांऽरुणनील-श्यामवणोनि नित्यशः ॥१०॥ અથ–પૃથ્વી પાણી અગ્નિ વાયુ અને આકાશ, એ પાંચ તો અનુક્રમે પળ ઘળા લાલ લીલા અને કાળા રંગવાળા છે. | ૧૦ | તે ભ્રકુટીમાં દેખાય છે.
pક્યા પાનિ પન્નાફાત, રાત તથS !
अग्रेस्त्रिशत् तथा वायो-विशतिनमसो दश ॥११॥ પૃથ્વીતત્ત્વના પળ ૫૦ જળતત્ત્વના ૪૦, અગ્નિતત્ત્વના ૩૦, વાયુતત્વના ૨૦ અને આકાશતત્વના ૧૦ છે. ૫ ૧૧
૧ પૃથ્વીતત્વમાં પૃથ્વીનું બીજ છે, વજનું ચિહ્ન છે, ચાર ખુણાવાળી આકૃતિ છે, એને સોના જે વર્ણ છે. તેને વાયુ પીળા વર્ણવાળે, ધીમી ગતિવાળે, સ્વચ્છ, અને શીતળુ સ્પર્શવાળે છે; જે સામેના બાર આંગળ પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં ૫૦ પળ સુધી વહે છે.
૨ જલતત્વમાં વર્ણાક્ષર છે અર્ધચંદ્રની ગાળ આકૃતિ છે, અમૃતઝરે હોય તે શ્વેત વર્ણ છે; અને તેને વાયુ વેત ઠંડે તથા ઉતાવળી ગતિવાળા છે; જે સોળ આંગળ પ્રમાણ નીચેના ક્ષેત્રમાં ૪૦ પળ સુધી વહ્યા કરે છે.
૩ વાયુતત્વમાં ચંચળતા છે, દુખે જોઈ શકાય તેવી બિંદુની કે દવાની આકૃતિ છે, લીલી કાંતિ છે, અને તેને વાયુ કાંઈક ઉો અને ઠંડ, લીલે, તથા ત્રાસી ગતિવાળો છે; જે આઠ આંગળ પ્રમાણુ ત્રાંસા ક્ષેત્ર ભાગમાં ૨૦ પળ સુધી વહ્યા કરે છે.
૪ અગ્નિતત્વમાં ઉંચી જવાળાઓ છે, ભયંકર સ્વરૂપ છે, ત્રિકોણ આકૃતિ છે, સાથીયાનું ચિહ્ન છે, લાલ રંગ છે,અગ્નિ બીજ છે, અને તેનો વાયુ વાળાની જેવી ગતિવાળે છે, જે ચાર આંગળ પ્રમાણુ ઉર્ધ્વ ક્ષેત્રમાં ૩૦ પળ સુધી વહ્યા કરે છે.
२३८
