Page Text
________________
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
३४
क्रियते घटघटान्य प्रमेयोभयत्वादिकञ्च घटघटान्यप्रमेय वृत्तित्वित्वे नानुगतीकृतमेवैक्यव्यवहारंलभते अपेक्षाबुद्धिश्चेदन्त्वावच्छिन्नविशे. यिकेवेति स्वीक्रियते तदा तत्तजातिघटितदोषतावच्छेदकगत समु दायत्वस्यैव यत्पदेनोपादेयतया नाव्याप्तिसम्भवः । परन्त्वपेक्षा बुद्धे. रिदन्त्वावच्छिन्नमात्र विशेष्यकत्वे द्वेद्रव्ये इमेद्रव्ये छेइमे इतिप्रत्ययाणां सामग्री वैलक्षण्यं नस्थात तथासति इदन्त्वविशिष्टद्रव्यत्वावच्छिन्नवि षयकज्ञान इदमेकमिदञ्चैकमितिज्ञाना दुक्तानां प्रत्ययाणामापत्तिःस्यात् तस्मादपेक्षा बुद्धेर्वैलक्षण्यमङ्गीकार्यमिति यदा घटजातीयमेकं प्रति सन्धते पटजातीय ञ्श्चैकन्तदोत्पन्नन्द्वित्वं तत्तदूर्घटतत्तत्पटगतानेकद्विस्वावच्छेदेनानेक घटपटपथ्याप्तमेव भवति यत्किश्चिदुभयभात्रवृत्तित्वे विनिगमकाभावादित्ययमेव पक्षःसमुचित इव प्रतिभाति एवं संख्यारूपाणाद्वित्वादीनाम्पदार्थद्वयादिवृत्तित्वनियमेष्यपेक्षा बुद्धिरूपाणा न्तथात्वस्य वक्तुमशक्यतया प्रकृते जात्यादिसाधारणसमुदायत्वस्यैवोपादेयत्वेन जातित्वेनानुगततप्तद्यक्तिवृत्तित्वं सम्भवतेि भवतिचैवम्वाधस्यैकरूपत्वमपीतिचेत यत्किञ्चि परावच्छिन्नविषयित्वाच्यापकविषयिताशुन्यत्वमेव निविशतां यद्रूपावच्छिन्नविषयकज्ञाने तथा चैकजातिघटित रूपमादाय लक्षणगमनसम्भवादितिविभावनीयम् ।
अत्र धर्मश्वसमानाधिकरणावाच्छिनत्य सम्बन्धावच्छिन्नावच्छेदकताभिन्नविषयताखनिष्टावच्छेदकता भिन्नावच्छेदकत्वानिरूपितप्र तियोगिता कामावा यद्रूपावच्छिन्नविषयितासमानाधिकरणास्तारशाभावकूरवत्वनिवेशेनापि यद्यपि जातिमान् वह्नद्यभाववानितिज्ञानस्य हदोवह्निमानित्यादिस्थलीयवाधविषयकस्य वारणं सम्भवति तथाव्यव्यापक विषयता शुन्यत्वनिवेशे कूटत्वेनाभावानिवेशेन विनापि ग तिसम्भवेन लाद्ययात्तदुपेक्षाकृते तिबाध्यम् ॥ ० ॥
अथ यद्रूपावच्छिन्नविषयितायामव्यापकत्वन्न यद्रूपावच्छिन्नविष यिताया निवेश्य मपितु यद्रूपावच्छिन्नविषयित्वावच्छिन्न प्रतिबन्धकता वच्छेदकविषयितायाः तथा सति विशिष्टान्तराघटितत्वविशिष्टद्वया घटितत्वयोरपिप्रवेशे नप्रयोजनम् मेयत्वविशिष्टव्यभिचारत्वावच्छि नबिषयित्वाबाच्छन्न प्रतिबन्धकत । वच्छेदकशुद्धव्यभिचारत्वावच्छि 'नविषयित्वा व्यापक मेयत्वावच्छिन्नविषयिता शून्यत्वस्य मेयत्वावशि एव्यभिचारशाने विरहेण तत्रातिव्याप्त्यभावात् वहुत्रभावत्र जलादिम
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |