Page Text
________________
सामान्यनिरुकिविवेचना
कृत्यतापातात प्रतिबन्धकत्वगर्भनिरुक्तावनुयोगिस्वत्वगोक्तावशि. ष्टान्तराघटितत्वस्य निदोषत्वप्रसङ्गात् उक्तस्य विवक्षणीयवाधघटि. ताश्रयासिद्धव्याप्तिवारकस्वरूपसम्बन्धरूपावच्छदकत्वपक्षीयप्रकार स्याक्तरीत्या निर्दोषत्वाभावे परित्याज्यतया स्वरूपसम्बन्धरूपाव. च्छेदकत्वेप्युक्ताश्रयासिद्धौ धूमव्यभिचारिवाहिरक्षकधूमलाध्यकवद्धिहेतुकस्थले व्यभिचारघटितवाधेप्यव्याप्तिसम्भवेन तदुपपत्त्यर्थमन. तिरिक्तवृतित्वप्रतिपादनपरताया विशिष्टान्तरघाटितस्वनाघटितस्य साध्यसाधनेस्यादिग्रन्थस्य वक्तुमशक्यत्वात् उक्ताश्रयासिद्ध्यव्याप्ति वारकस्वरूपसम्बन्धरूपावच्छेदकत्वपक्षीयप्रकारस्य निदोषत्वे व्यभि. चारकालीनघटाद्यतिव्याप्तरपि गोत्ववपवाधाव्याप्तिवारणायानुश. रणीयेन प्रागुक्तान्यतमसम्बन्धघटितलक्षणेन वारणसम्भवात् अन. तिरिक्तवृत्तिस्वस्यानुशरणीयत्वस्यैव प्रसाच्चेति ।
मचैवं द्विषयकनिश्चयस्येत्यादि तदसदित्यन्तस्य प्रसक्तानुप्रः सक्तविचारोविशिष्य वित्थम्विचार्यते वाधत्वत्वादिरूपेण साजा. त्यविवक्षणे तदपेक्षया लाघवात् विशिष्टान्तराघटितत्वघटितवाधत्व स्वाद्यन्यतमवदूपावच्छिन्नत्वमेव हत्वाभासल्बम्वक्तुमुचितं तत्कुतो. नोक्तमिति तत्रोच्यते विशिष्टान्तराटितत्वघटितान्यतमनिवेशे वि. शिष्टान्तराघटितत्वपञ्चकस्य निविष्ठतया तदपक्षया विशिष्टान्तराघ टितत्वाघटिततत्पञ्चकघटितविशिष्टान्तराघटितस्वघटितविशेष्यदल. निवेश एवोचितोलाघवात विशिष्टान्तराघटितत्वेन वाधत्ववाद्यन्यत मांशविनिर्मुक्तन घटितस्य विशेष्यदलस्य बाधत्वत्वादिघटकैकविशि: ष्टान्तराघटितत्वेन तुल्यत्वात् वाधत्वत्वांशस्योभयत्र तुल्यस्यैव प्र. वेशात् बाधत्वत्वादिघटकविशिष्टान्तराघटितत्वचतुष्टस्य तत्राधि. क्यात् किञ्च विशेषगुणाभाववद्घटकालीनत्वेसति गुणसामान्याभा. ववघटकालीनहदपक्षसाध्यहेतुकस्थले घटपक्षकगुणसामान्याभावविशेषगुणाभावोभयसाध्यहेतुकस्थले चाश्रयासिचादिघटिताश्रया. सिद्ध्यादिबाधादिघटितबाधादवव्याप्तिवारणायाश्रयासिद्धित्वत्वबाध. स्वत्वादिघटकविशिष्टान्तराघटित्वस्य निर्वक्तव्यतायास्तादवस्थ्यमेव तथासत्यपि अतएब विशिष्टान्तराघटितत्वघटितबाधत्ववाद्युप. पादाने वक्ष्यमाणाया व्यभिचारघाटेतबाधाव्याप्तेर्वारणसम्भवाद्गौरवेपि तदवश्यमुपादेयं विशिष्टान्तराघटितत्वशरीरे इति तथाविधान्य.
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |