Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

SR No.: 008448
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan
Total Pages: 190
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 5 MB

Page 156

१४८
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
यदिचैवं विशिष्टान्तराधटितत्वेनाघटितसाध्यसाधनग्रहाविरोधी. यादिव्याभिचारलक्षणोक्तः व्यभिचारघटितवाधेऽव्याप्त्युक्तेश्च सन्द. मविरुद्धत्वावमिति विभाव्यते तदापि धूमाभाववनिरूपितवृत्तित्वा भावाधिकरणनिरूपितत्वाभाववदाधेयत्वं धूमवान्वह्ररित्यत्र धूमाभा. घवट्टत्तित्वव्याप्यवद्धही पक्षाप्रसिद्धिघटितासाधारण्येऽभ्याप्तिधारणा य तदुपादानं सर्थकं भवत्येव । गोत्वाधिकरणनिरूपितवृत्तित्वाभाव. बदभावो गोस्ववानश्वत्वादित्यत्राश्रयासिद्धिघटिते गोत्वासमानाधि. करणाश्वत्वरूपासाधारण्येऽव्याप्तिवारणाय धूमत्वं वह्निमधूमस्वादि. स्यत्र धूमत्वाभावव्याप्यवह्निसामानाधिकरण्याभावव धूमत्वेऽसाधा. रण्यघटितस्वरूपासिद्धावव्यातिवारणाय चासाधारण्यानिरूपितत्वो. पादानम स्वरूपसम्बन्धावच्छिन्नत्ववाच्यत्वत्वावच्छिन्नत्वोभयानष्ठ. प्रतियोगित्वसम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकाभाववदभावोवाच्यत्ववानित्यत्रानुपसंहारिणि पक्षाप्रसिद्धिघाटतेऽब्याप्तिवारणायानुपसंहारिस्वानिरूपितत्बप्रवेशः। विशेषगुणाभाववान् घटोद्रव्यं गुणसामा. न्याभावादित्यत्र स्वरूपासिद्धिघटितविशेषगुणवद्धटरूपाश्रयालि. खावव्याप्तवारणायासिद्धित्वत्वं न साजाश्यघटकमापितु पक्षाप्रास. द्वित्वस्वरूपासिद्धित्वव्याप्यत्वासिद्धित्वत्वमेव तत्र पक्षाप्रसिद्धि. स्वत्वं पक्षतावच्छेदकविशिष्टपक्षविषयकमहत्त्वव्यापकप्रतिवध्यतानि. रूपितप्रतिवन्धकतावृत्यभावीयप्रतियोगितानिरूपितपरम्परावच्छेद. कत्वं स्वरूपासिद्धित्वच पक्षतावच्छेदकविशिष्टविषयकहेतुतावच्छे. दकविशिष्टविषयक ग्रहत्वाध्यापिका या प्रकृतपक्षतावच्छेदकावाञ्छना विशेष्यतानिरूपितहेतुतावच्छेदकसम्बन्धावच्छिन्नहेतुतावच्छेदकाव. च्छिन्नप्रकारताशालिग्रहत्वव्यापकप्रतिवध्यता तन्निरूपित प्रतिबन्ध कतावत्यभावीयप्रतियोगितानिरूपित परम्परीयावच्छेदकतावत्वं तत्र प्रतियोगित्वसम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिताकवलयभाववदभावो धूम. धान् वहोरत्यत्र पक्षाप्रसिद्धिघटितस्वरूपासिद्धौ वह्निमध्रदकाली. नोभावोघटवानुक्तवघभावादित्यत्र स्वरूपासिद्धिघटितपक्षाप्रसिद्धौ वाऽव्याप्तिवारणाय पक्षतावच्छेदकविशिष्टविषयकत्वस्याव्यापकत्वशः रीरे प्रवेशः हृदपक्षकधूमाभावाभावाधिकरणनिरूपितत्वाभाबवदाधे. यत्वकालीनधूमकेतुकस्थले हेत्वप्रसिद्धिघटिते धूमाभावव्याप्यवद्धः देव्याप्तिवारणायाध्यापकत्वशरीरे हेतुतावच्छेदकविशिष्धविषयकत्व.