Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 427

लिकानुशासने खतनिलिङ्गप्रकरणम् ।
- Akankeranaamaaaaaaaaaaaaaaa
a aaaaaaanumairaananamamawALAnurnimaryerranwarwinnearestumnmarrwaranmamimanwwwwra.maaNamnaamanawine
स्त्रीलिङ्गोऽप्ययमिति कश्चित् । अथ णान्तौ-विषाणः, विषाणी- कूलयोर्मध्यं च; अरुणस्य । योग्ये यज्ञभाण्डे नाद्यानुकर्तरि च विषाणेति वामनः । विषाणम्-गवादिङ्गम् , दन्तिदन्तश्च ।। संयुक्तरान्तत्वान्नपुंसकत्वमेव । योग्ये पुंस्यपीति नन्दी। कन्दरः, यदमरः
कन्दरा-कन्दरी वा, कन्दरम्-दरी । कन्दरो वा स्त्रीत्यमरः । "खतस्त्रिषु विषाणम्"।
पुं-नपुंसक इति देवनन्दी । अड्डशे तु रान्तत्वात् पुंसि । नखरः, । तूणः, तूणा, तूणम्-इघुधिः । स्त्री-पुंसयोररुणा-ऽमरौ । नखरा-नखरी वा, नखरम्-नखः; वामनस्य । वल्लूरः,वालूरा, 40 तूणम् , तूणीति कश्चित् । अथ तान्तौ-कङ्कतः, कङ्कती, कङ्क | वल्लूरम्-सौकरं शुष्क या मांसम् । यद् गौडः-- तम्-केशमार्जनम् । पुंस्युणादिः । स्त्रियां माला । षण्ढे रूढिः । “स्थादूषरे वनक्षेत्रे वल्लूर वाहनेऽपि च । [रविपुला ] ॥ ४ ॥
वल्लूरा त्रिषु संशुष्कमांस-सूकरमांसयोः” । मुस्तकुथेङ्गुदजृम्भदाडिमाः
दः, दरी, दरम्-श्वत्रम् । यदमरः10 पिठरप्रतिसरपात्रकन्दराः।
"दरोऽस्त्रियां भये श्वश्रे"। नखरो वल्लूरोदरःपुर
श्वश्रे दर्यपीति तट्टीका । पुरः, पुरी, पुरम्-नगरम् , दुर्गस्य । श्छत्रकुवलमृणालमण्डलाः॥५॥
शरीरागारयोस्तु नपुंसकत्वमुक्तम् । छत्रः, छत्री, छत्रम्एते शब्दाः खतनिलिङ्गाः-मुस्तः, मुस्ता, मुस्तम्-कन्द- | | आतपत्रम् । स्त्रियां रूढः । पुं-क्लीबे दुर्गः । अथ लान्ता एकाविशेषः। हषो-ऽरुणयोः । अथ थान्तः-कुथः, कुथा, कुथम्- |
दश-कुवला,कुवली, कुवलम्-वृक्षविशेषः, तत्फलं च; अरुणः। ' 16 वर्णकम्बलः । यन्माला
मृणालः, मृणाली, मृणालम्-बिसम् । दुर्गाःऽरुणयोः । ४० "कुथं त्रिषु"।
मण्डला, मण्डली, मण्डलम्-देशः, समूहः, चन्द्रार्कबिम्बम् , दर्भ तु थान्तत्वात् पुंस्त्वम् । अथ दान्तः-इङ्गुदः, इगुदी,
चतुरस्रता, कुष्ठभेदः, परिधिश्च । समूहे रूढ एव । चन्द्रार्कविइदम्-वृक्षविशेषः । द्वयोरिझुदीत्यमरः । क्लीबे दुर्गः । अथ म्बेऽमरः । मण्डलं त्रिषु । देश-चतुरस्रतयोर्दुर्गः । परिधिकुष्ठ
भान्तः-जृम्भः, जृम्भा, जुम्भम्-जम्भणम् । यदमरः- भेदयोवैजयन्तीकारः । सर्प-शुनोर्देहिनामत्वात् पुंसि । [वैता20 "जृम्भस्तु त्रिषु" ।
लीयापरान्तिका ] ॥ ५॥ अय मान्तः-दाडिमः, दाडिमी, दाडिमम्-उचिलिङ्गस्तरुः नालप्रणालपटलार्गलशृङ्खलकन्दला! तत्फलं तत्कणश्च । अरुणा-ऽमरलिङ्गशेषयोः । करकैलयोस्तु
- पूलावहेलो कलशकटाही षष्टिरेण्विषु ॥६॥ मान्तत्वात् पुंसि । यद् गौडः
एते शब्दाः खतस्त्रिलिङ्गाः। नाला, नाली-नाला वा, "दाडिमः करकैलयोः”।
नालम्-पद्यादिवृन्तम् । नालः, नालमित्यमरः। 25 अथ रान्ता नव-पिठरः, पिठरी, पिठरम्-स्थाली । __ “पद्मदण्डे न ना नाला स्त्रियां शाककलम्बके" इति गौडः। 60 पिठरः पुंसीति माला 1 षण्ढे गोड:
कण्ठे तु तन्नामत्वात् पुंस्त्वमेव । जलनिर्गमे तु बाहुलकात् "उखायां पिठरं क्लीबं मुस्त-मन्थानदण्डयोः" ।
पुंस्त्वम्-नालः, लवाभावे नाडः। जलनिर्गमः। प्रणाल:, स्त्रियां तु लक्ष्यम्
प्रणाली, प्रणालम्-जलपद्धतिः, हर्षा-ऽमरयोः । पटलः, "जठरपिठरी दुष्पूरेयं करोति विडम्बनाम्"। पटली, पटलम्-गृहोपरिभागः, अक्षिरोगश्च । स्त्री-तपुंसक 30 पिठिरस्य तु पुं-नपुंसकत्वं दृश्यते। पिठिरः, पिठिरम्-स्थाली। | इत्यरुणः । पुं-नपुंसक इति दुर्गः । समूहे तु स्त्री-नपुंसक उक्तः। 65
एतच्च बाहुलकात् । प्रतिसरः, प्रतिसरा, प्रतिसरम् मङ्गल्य- | अर्गल:, अर्गला, अर्गलम्सूत्रम्, वाहिनीजघनं च । हर्षा-अरुणयोः । गौडस्तु
"अर्गला त्रिषु कल्लोले दण्डे बान्तःकपाटयोः" । "व्रणशुद्धौ मन्त्रभेदे चमूपृष्ठे च कङ्कणे ।
शृङ्खला, शङ्खला, शृङ्खलम्-अयोमयी रज्जुः, बन्धनम्, पुंसि प्रतिससे न स्त्री आरक्ष-करसूत्रयोः”।
| पुंस्कट्यां काञ्ची । आद्ययोईर्षः । अन्ये तु38 नीलिमस्तु नियोज्येऽपि।पात्रः,पात्री, पात्रम्-भाजनम्,
स्त नियोज्येऽपिपात्रः.पात्री. पात्रम-भाजनम.. "पुंस्कळ्या शाल त्रिषु" इत्यमरः ।