Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 420

प्रथमपरिशिष्टे खोपशवृत्तिसंकलितं
M
30
MAmamma
मासम्-पक्षद्वयम् ; दुर्गः। चमसा, चमसम्-यज्ञपात्र विशेषः । अयं चादः, इदं वाटु-प्रियं वाक्यम् । अयं चटुः, इदं नन्दी । मसूरादिपिष्टे तु बाहुलकातू स्त्रीत्वमेव-चमसी । अंसः, चटु-तदेव । यदमरः
"अस्त्री चाटुश्चटुः श्लाघाप्रेम्णोः"। अंसम्-स्कन्धः । यदमरः
40 "अंसोऽस्त्री"।
अयं जन्तुः, इदं जन्तु-प्राणी, कश्चित् । अयं 5 कांसः, कांसम्-भाण्डविशेषः, नन्दी । अथ हान्ता नव--
कशिपुः, इदं कशिपु-(इदं कसिपुः, इदं कसिप्विलोहा, स्नेहम्-सौहृदं तैलं च । यन्माला
सपि) भोजनाच्छादने, समस्ते, व्यस्ते वा। पुंसि माला । षण्ढे "वा ना नेहम्"।
वामना-ऽरुणौ । अयमणुः, इदमणु-सूक्ष्मपरमाणुविशेषः धान्यतथा
विशेषश्च; अरुणस्य । अयं जीवातुः, इदं जीवातु-जीवनम् , 45 "स्नेहं तैल नृषण्डे द्वौ"।
औषधं च । यद् गौडः10 वर्हः, बहम्-कलापः ! पर्ण च । पुंसि गौडः
“जीवे जीवनभैषज्ये जीवातुः पुं-नपुंसकम्"। "शिखिपिच्छे दले बहः” ।
अयं कुस्तुम्बुरुः, इदं कुस्तुम्बुरु-धान्यकम् । अरुणः । क्लीबे कश्चित्"बह दले केकिपिच्छे"।
अयं जानुः, इदं जानु-अष्ठीवान् । यत् सुश्रुतःपरिवारे तु पुंस्त्वमुक्तम् । गृहः, गृहम् ; गृहाः, गृहाणि
"जानुमस्य मृद्रीयात्"। 18 दाराः, वेश्म च । गेहः,गेहम्-सदनम् । द्वावपि दुर्गा-ऽरुणयोः ।।
क्लीबे तु माला । अयं सानुः, इदं सानु-गिरितटम् । लोहः, लोहम्-अयः, शस्त्रकम् , सर्वतैजसम् , अगरुश्च । यद्
। यदमरःगौडः
"सानुरस्त्रियाम्"। [ इन्द्रवंशा ] ॥ ३५ ॥ "लोहोऽस्त्री शस्त्रके लोहे सर्वतैजसजोडके"। इन्द्रवजा] ३४
कम्बुः सर्वगुरुर्वास्तुर्पलाण्डुपुण्याहदेहौ पटहस्तनूरुहो
___ हिडः शिग्रुर्दोस्तितउः सीध्वथ भूमा। 15 20 लक्षाररिस्थाणुकमण्डलूनि च ।
वेम प्रेम ब्रह्म गरुल्लोम विहायः . चाटुश्चटुर्जन्तुकशिप्वणुस्तथा
___ काष्ठीवत्पमधनुर्नाममहिनी ॥ ३६ ॥ ___ जीवातु कुस्तुम्बुरु जानु सानु च ॥ ३५॥ एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । अयं कम्बुः, इदं कम्बु-शङ्खः। एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । पुण्याहः, पुण्याहम्-पुण्य- । यद् गौडःदिनम् ; शाकटायनः । देहः, देहम्-कायः । यन्माला- ___ "अस्त्री शङ्के पुमान् कम्बुः शम्बूके वलये गजे"। 60 or "ना वा देहं च"।
कधूरे तूदन्तत्वात् पुंस्त्वम् । अयं सक्तुः, इदं सक्तु-यवादिपटहः, पटहम्-आनकः । यद् गौडः
विकृतिः; दुर्गः । बहुवचनान्त एवायमिति केचित्-सकवः, "पटहो ना समारम्भे आनके पुं-नपुंसकम्"। सक्तून् । अयं दारु, इदं दारु-काष्ठम्, देवदारुश्च; दुर्गः । तनूरुहः, तनूरुहम्, पुंसि गौड:
दार्वन्तत्वाद् देवदारुः, देवदारु; सुरदारुः, सुरदारु; अमरदारुः, "तनूरुहो गहल्लोम्नी"।
अमरदारु; इन्द्रदारुः, इन्द्रदारु; महादारुः,महादारु पीतदारुः,65 "तनूरुहं गरुल्लोम्नोः” इति च कश्चित् ।
पीतदारु; भद्दारुः, भद्दारु; इत्यपि । एते सर्वेऽप्येकार्थाः । घण्ढेऽमरः । लक्षा, लक्षम्-व्याजः । पुंसि माला । क्लीबे
| अयमगुरुः, इदमगुरु-गन्धद्रव्यविशेषः । यन्मालात्वमरः । वेध्ये प्रतिपदपाठानपुंसकः । सङ्ख्यायां तु स्त्री-नपुंसको
"अगुरु वा ना"। वक्ष्यते । अथेदन्तः-अयमररिः, इदमररि-कपाटम् । पुंसि "अन्तर्दग्धागुरुशुचावापयस्य महीपतेः" । माला । षण्डेऽरुणः । अथोदन्ता एकविंशतिः-अयं स्थाणुः,
गौडस्तु35 इदं स्थाणु-शङ्कः, दुर्गस्य । शिवे तुः पुंस्त्वमेव । अयं कम
"अगुरु क्लीबे शिंशपा जोङ्कके लघुनि त्रिषु" इत्याह । ण्डलु, इदं कमण्डलु-करकः । यदमरः
अर्थप्राधान्यादगरुः, अगर्वित्यपि । "अस्त्री कमण्डलुः"। -
"नागरुचिताश्चन्दनपत्रमाः " ।
70
w
www