Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 410

प्रथमपरिशिष्टे खोपनवृत्तिसंकलितं
60
दक्षिणकरे कश्चित् । पलितः, पलितम्-पक्ककेशः; दुर्गः । | स्थली, शाला । पुंस्यमरः । षण्ढेऽरुणः । ककुदः, ककुदम्केशपाके कर्दमे च तान्तत्वान्नपुंसकत्वमेव । वसन्तः, वस- | श्रेष्ठम् , वृषस्कन्धः, राजचिह्न च । यदमरःन्तम्-सुरभिः, देवपुत्रविशेषश्च; दुर्गः । ध्वान्तः, ध्वान्तम्- “प्राधान्ये राजलिङ्गेऽपि वृषाङ्गे ककुदोऽस्त्रियाम्" । समः; वाचवार्तिकम् । अयुतः, अयुतम्-दशसहस्राणि कुकुदः, कुकुदम्-तदेव । अष्टापदः, अष्टापदम्-चतु6 दुर्गः । धूतः, द्यूतम्-दुरोदरम् । यद् गौडः
| रङ्गादिद्यूतफलकम् सुवर्ण च; दुर्गस्य । धूतफलकेऽर्थप्राधान्यात् 40 . . "द्यूतोऽस्त्रियाम्"।
। शारिफलः, शारिफलमित्यपि । यद् गौड:कितवश्चेति बुद्धिसागरः । घृतः, घृतम्-आज्यम् ; दुर्गः। “अस्त्रियौ अष्टापदशारिफलौ”। पुस्तः, पुस्तम्-लेख्यपत्रसङ्घातः, लेप्यादिकभ च, यन्माला
गिरी शरभे कर्णनामे चाद्रिदेहिनामत्वात् पुंसि । कुन्दः, "पुस्तो तृषण्ढयोः"।
कुन्दम्-पुष्पविशेषः । पुंसि माला । क्लीबे त्वमरः । निधिभेद10 शशान्त:, शुद्धान्तम्-अन्तःपुरम् । पुसि माला-क्लीबे माटियोस्त
बि | मुरद्विषोस्तु पुंस्त्वमुक्तमेव । चकभ्रमी तु बाहुलकात् पुंसि 148
यो । शुद्धान्तमवरोधश्चेति । बुस्तः, वुस्तम्-पकमांसविशेषः; नन्दी। गुदः, गुदम्-अपानम् । पुंसि कश्चित् । षण्ढे रूढः । दोहदः, रजता, रजतम्-रूप्यम् , श्वेतं च दुर्गः । गिरौ तु तन्नाम- दोहदम्-श्रद्धा । पुंसि माला । क्लीबे त्वमरः । दौ«दस्य तु स्वात् पुंस्त्वम् । गौडस्तु
बाहुलकानपुंसकत्वमेव । कुमुदः, कुमुदम्-कैरवम् ; दुर्गः। "त्रिलिङ्गं रजतं शुक्ले क्लीबं दुर्वर्णहारयोः" इत्याह । छदः, छदम्-दलम् , पिच्छं च । पुंस्यमरः । क्लीबे तु माला । 16 मुहूर्तः, मुहूर्तम्-घटिकाद्वयम् । यदमरः
कन्दः , कन्दम्"मुहूतों द्वादशाऽस्त्रियाम्" ।
_ “पयोधरे सस्यमूले सूरणे कन्दमस्त्रियाम्"। अथ थान्ताः सप्त-द्वयोयूथयोः समाहारो द्वियूथः, द्वियू- अर्बुदः, अर्बुदम्-दशकोटयः। कोटिरित्यन्ये । स्थानविशेषः, थम् ; शाकटायनः । यूथः, यूथम्-सजातीयपश्वादिसतातः । | अक्षिरोगविशेषथः । उभयत्रारुणः । पर्वतविशेषे तु पुंस्त्वमेव । यन्माला
अथ धान्ताः सप्त-सौधः, सौधम्-राजसदनम् । यदमरः20 "यूथं क्लीबे तु वा"।
“सौधोऽस्त्री"। वरूथः, वरूथम्-रथगोपनम् ।
उत्सेधः, उत्सेधम्-उन्नतिः कायश्च । यद् गौडः-- "रथगुप्तिर्वरूथे ना" इत्यमरः ।
"उत्सेधस्तूच्छ्रयेऽस्त्री स्यात् क्लीबं संहननेऽपि च"। षण्ढे रूद्धिः । गूथः, गूथम्-विष्ठा । यन्माला
काये पुंस्यरुणः । कबन्धः, कबन्धम्-शिरोरहितः कायः । "गूथं वा न तु" ।[ उपजातिः ] ॥ १७ ॥
यद् गौडः25 प्रस्थं तीर्थ प्रोथमलिन्दः
"कबन्धोऽस्त्री क्रियायुक्तमपमूर्द्धकलेवरम् । ककुदः कुकुदाष्टापदकुन्दाः।
क्लीबमप्सूदरे पुंसि राहु-रक्षोविशेषयोः" ॥ गुददोहदकुमुदच्छदकन्दा:
[आपातलिकापरान्तिका] ॥ १८॥ बुंदसौधमथोत्सेधकबन्धौ ॥ १८ ॥
श्राद्धायुधान्धौषधगन्धमादनएते शब्दाः पुं-नपुंसकाः। प्रस्थः, प्रस्थम्-मानम् , तन्मितं |
प्रस्फोटना लग्नपिधानचन्दनाः। 30 वस्तु सानु च । यद् गौडः
वितानराजादनशिश्नयौवना
66 "सानौ मानेऽस्त्रियां प्रस्थस्तन्मितेऽपि च वस्तुनि” । पीनोदपानासनकेतनाशनम् ॥ १९ ॥
एते शब्दाः पुं-नपुंसकाः । श्राद्धः, श्राद्धम्-पितृकर्म । तीर्थः, तीर्थम्-पुण्यस्थानम् , जलावतारश्च; नन्दी । प्रोथः, ।
पुंस्यजयः । क्लीबेऽरुणः । यस्तु श्रद्धाशब्दान् मत्वर्थीयेन श्राद्धप्रोथम्-अश्वादे?णान्तरम् । यद् गौडः--
शब्दः स आश्रयलिङ्गः । आयुधः, आयुधम्-प्रहरणम् । "ना कट्यामश्वनासायामन्त्री प्रोथोऽध्वगे त्रिषु" ॥ नन्दी । अन्धः, अन्धम्-तमः। पुंसि गौड:- --70 s ममदान्ता एकादश-अलिग्दः, अलिन्दम्-गृहद्वाराप्रस्था "स्यादन्धस्तिमिराहशोः” ।
Aaminine
60