________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
बंध अधिकार
३६५
यथा नाम कोऽपि पुरुषः स्नेहाभ्यक्तस्तु रेणुबहुले। स्थाने स्थित्वा च करोति शस्त्रैर्व्यायामम्।। २३७ ।। छिनत्ति भिनत्ति च तथा तालीतलकदलीवंशपिण्डीः । सचित्ताचित्तानां करोति द्रव्याणामुपघातम्।। २३८ ।। उपघातं कुर्वतस्तस्य नानाविधैः करणैः। निश्चयतश्चिन्त्यतां खलु किम्प्रत्ययिकस्तु रजोबन्धः।। २३९ ।। यः स तु स्नेहभावस्तस्मिन्नरे तेन तस्य रजोबन्धः। निश्चयतो विज्ञेयं न कायचेष्टाभिः शेषाभिः ।। २४० ।। एवं मिथ्यादृष्टिवर्तमानो बहुविधासु चेष्टासु। रागादीनुपयोगे कुर्वाणो लिप्यते रजसा।। २४१ ।।
इह खलु यथा कश्चित् पुरुष: स्नेहाभ्यक्तः, स्वभावत एव रजोबहुलायां भूमौ स्थितः, शस्त्रव्यायामकर्म कुर्वाणः, अनेकप्रकारकरणैः सचित्ताचित्तवस्तूनि निनन्,
गाथार्थ:- [ यथा नाम ] जैसे- [क: अपि पुरुषः ] कोई पुरुष [ स्नेहाभ्यक्तः तु] ( अपने शरीर में) तेल आदि स्निग्ध पदार्थ लगाकर [च] और [ रेणुबहुले ] बहुतसी धूलीवाले [स्थाने] स्थानमें [स्थित्वा] रहकर [शस्त्रैः] शस्त्रोंके द्वारा [ व्यायामम् करोति ] व्यायाम करता है , [तथा ] तथा [ तालीतलकदलीवंशपिण्डी: ] ताड़, तमाल , केल , बाँस , अशोक इत्यादि वृक्षोंको [ छिनत्ति ] छेदता है, [भिनत्ति च] भेदता है, [ सचित्ताचित्तानां] सचित्त तथा अचित्त [द्रव्याणाम् ] द्रव्योंका [ उपघातम् ] उपघात (नाश) [ करोति ] करता है; [ नानाविधैः करणैः ] इसप्रकार नाना प्रकारके करणोंके द्वारा [ उपघातं कुर्वतः] उपघात करते हुए [ तस्य] उस पुरुषके [ रजोबन्धः तु] धूलिका बंध (चिकपना) [ खलु ] वास्तवमें [ किम्प्रत्ययिक:] किस कारणसे होता है [ निश्चयतः ] यह निश्चयसे [ चिन्त्यताम् ] विचार करो। [तस्मिन् नरे] उस पुरुषमें [ यः सः स्नेहभावः तु] जो वह तेल आदिकी चिकनाहट है [ तेन ] उससे [ तस्य] उसे [ रजोबन्धः ] धूलिका बंध होता है (-चिपकती है) [ निश्चयतः विज्ञेयं] ऐसा निश्चयसे जानना चाहिये, [शेषाभिः कायचेष्टाभिः ] शेष शारीरिक चेष्टाओंसे [न] नहीं होता। [ एवं ] इसीप्रकार- [ बहुविधासु चेष्टासु ] बहुत प्रकारकी चेष्टाओंमें [ वर्तमानः ] वर्तता हुआ [ मिथ्यादृष्टि:] मिथ्यादृष्टि [ उपयोगे] (अपने) उपयोगमें [रागादीन् कुर्वाणः] रागादि भावोंको करता हुआ [ रजसा] कर्मरूपी रजसे [लिप्यते] लिप्त होता है-बँधता है।
टीका:-जैसे--इस जगतमें वास्तवमें कोई पुरुष स्नेह ( – तेल आदि चिकने पदार्थ) से मर्दनयुक्त हुआ, स्वभावतः ही बहुतसी धूलिमय भूमिमें रहा हुआ , शस्त्रोंके व्यायामरूपी कर्म ( क्रिया) को करता हुआ , अनेक प्रकारके करणोंके द्वारा सचित्त तथा अचित्त वस्तुओंका घात करता हुआ ,
या या
का
27D
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com