Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૬
આહા ! વાત છે ઝીણી લોઢા કાપે છે છીણી.
અપરિણામી આત્મા છે એ તો અકર્તા છે. પણ અપરિણામી જ્ઞાયકને જ્યાં લક્ષમાં લીધો ત્યાં એ આત્મા આત્માને જાણવારૂપે પરિણમે છે માટે પરિણામી આત્મા કર્તા અને પરિણામી આત્મા કર્મ છે. આહાહા ! જાણનારો માટે પોતે કર્તા અને જણાયો શું ? તો કહે પોતાનો આત્મા જણાયો, રાગ જણાય છે ? તો કહે ના. રાગ જણાતો નથી. અભેદમાં ભેદ દેખાતો નથી. જાણનાર પોતે ને જણાય પણ પોતે. જ્ઞાતા પોતે જ્ઞાન પણ પોતે અને જ્ઞેય પણ પોતે. ૨૭૧ કળશમાં તે લ્યે છે. કર્તાકર્મનું અનન્યપણું ઘણું ચાલ્યું, અહીંયા તે વાત છે. જ્ઞાયક જ છે. પોતે જાણનારો માટે પોતે કર્તા ને પોતાને જાણ્યો માટે પોતે કર્મ.
26
હવે દીવાની જેમ કહ્યું. દીવાનું દૃષ્ટાંત, તેનો ખુલાસો કરે છે. જેમ દીપક ઘટપટ આદિને પ્રકાશિત કરવાની અવસ્થામાંય, જ્યારે દીપકનો પ્રકાશ ઘડાને પ્રસિદ્ધ કરે છે તે સમયે દીપક જ છે. ઘડાને પ્રસિદ્ધ કરે તો ય દીપક અને પોતાને પ્રસિદ્ધ કરે તો પણ દીપક જ છે. દીપકમાં કાંઈ ફેર પડતો નથી. પ્રકાશ વધતો હશે કે નહિ. સો પદાર્થ હોય. અને પ્રકાશ સો પદાર્થને પ્રસિદ્ધ કરે. અને પછી નવ્વાણું પદાર્થ લઈ લ્યો તો એક પદાર્થ ૨હે. તો જ્યારે સો પદાર્થને પ્રકાશ પ્રસિદ્ધ કરતો તો ત્યારે પ્રકાશ વધારે અને પછી પદાર્થ એક રહ્યો તો પ્રકાશ ઓછો એમ નથી. એમ કેમ નથી ? કેમ કે પ્રકાશ દીપકના આશ્રયે છે પર પદાર્થને આશ્રયે નથી. ખ્યાલ આવ્યો કાંઈ ભાઈ !
એમ આ દીપક જેમ છે તેમ છે એમાં વધઘટ નથી. ગમે તેટલા પદાર્થ હોય એક લાખ પદાર્થ હોય, દીપકની સામે તોય વધઘટ વગરનો પ્રકાશ એવો ને એવો. લાખ પદાર્થ લઈ લ્યો તો પણ એવો. કેમકે પ્રકાશ સ્વઆશ્રિત છે પ૨પદાર્થ આશ્રિત નથી. એમ જ્ઞાન જે છે તે આત્માઆશ્રિત છે જ્ઞેયાશ્રિત નથી. કહે જ્ઞાનમાં કાંઈ વધઘટ થાય ? કે ના. જ્ઞાનમાં કાંઈ વધઘટ થતી નથી. કેમકે જ્ઞાન જ્ઞેયાશ્રિત નથી. વધારે જ્ઞેય હોય તો જ્ઞાન વધી ગયું અને થોડા જ્ઞેયને જાણે તો જ્ઞાન ઘટી ગયું એમ નથી. કેમકે જ્ઞાન જ્ઞેયાશ્રિત નથી માટે વધઘટ થતું નથી. આત્મા એકરૂપ છે એના આશ્રયે જ્ઞાન થાય છે માટે જ્ઞાન એકરૂપ છે. જ્ઞાનમાં કાંઈ વધઘટ થતી નથી. આહા ! ઓલી જે ઉઘાડ વધે ઘટે એની વાત અહીંયા નથી. એ વાત ગૌણ છે અહીંયા. આહા ! અલૌકિક વાત છે.
પોતે જાણનારો માટે પોતે કર્તા ને પોતાને જાણ્યો માટે પોતે જ કર્મ કર્મ એટલે કાર્ય. કર્મનો અર્થ કાર્ય. જેમ દીપક ઘટપટાદિને પ્રકાશવાની અવસ્થામાં ય દીપક છે. બહાર પદાર્થો હોય એને પ્રકાશે તો દીપક છે અને પોતાને પોતાની જ્યોતિરૂપ શિખાને પ્રકાશવાની અવસ્થામાં પણ, અવસ્થા એક જ છે. એના, અપેક્ષાએ બે ભેદ કર્યા. અવસ્થા દીપકની
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |