________________
પ્રવચન નં. ૬
૭૭
આત્માના જાણના૨૫ણે જણાય છે ૫૨ના જાણના૨૫ણે જણાતો નથી. જાણનાર જ્ઞાયકપણે જણાયો એટલે જાણના૨પણે ‘‘હું જાણનાર છું’’ એમ જણાય છે. હું આને જાણું છું એમ છે નહિં.
ભાઈ ! આ એવું છે કે દરેક અજ્ઞાની પ્રાણીને ઈન્દ્રિયજ્ઞાન છે અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાનમાં એવો અનુભવ છે કે હું આને જાણું છું, આને જાણું છું એને ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી વિશેષ બીજું અતીન્દ્રિય જ્ઞાન છે તેને પ્રગટ પણ થયું નથી અને આ એક પ્રગટ થવાની જે કળા છે તે વાત પણ તેણે સાંભળી નથી તેથી આ જ જ્ઞાન છે તેમ માને છે. શાસ્ત્રજ્ઞાન તે જ્ઞાન નથી. જ્ઞાન શાસ્ત્રથી થતું નથી અને શાસ્ત્રને જાણતું નથી જ્ઞાન, જ્યારે શાસ્ત્ર નિમિત્તપણે છે ત્યારે. શેયાકાર અવસ્થામાં છઠ્ઠી ગાથા જ્ઞેયપણે નિમિત્ત છે, છગડો, છગડો જ્યારે શેયપણે નિમિત્ત છે ત્યારે છગડો જણાતો નથી, છગડાના સંબંધવાળુ જ્ઞાન જણાતું નથી. આત્માના સંબંધવાળું જ્ઞાન એ સમયે જણાય છે. આહા !
અપૂર્વ ! અતીન્દ્રિય સમયસાર તો ભારતનો ભગવાન છે, અદ્વિતીય ચક્ષુ છે. આહા ! ભાગવતી શાસ્ત્ર, પરમેશ્વરી, દૈવી શાસ્ત્ર છે આ. આ શાસ્ત્ર દૈવી શાસ્ત્ર છે. ચૈતન્ય દેવને હાજર કરે. આ મંત્રની સાધના કરે તો દેવ હાજર થાય. જયપુરમાં કહ્યું કે ભેદજ્ઞાનના મંત્રથી દેવ હાજર થાય છે. તો કહે આ પંડિત સારા આપણે તો આ સાધના કરીએ અને દેવ પ્રસન્ન થાય ને કંઈ માંગી લઈએ. અરે ભાઈ આ એ દેવની વાત નથી. કુદેવ આદિની વ્યંતર ને ભૂતળાની વાત અહીંયા નથી. મોહરૂપી ભૂતડા ભાગી જાય એવી વાત અહીંયા ચાલે છે. આહા !
ભેદજ્ઞાનના મંત્રથી ચૈતન્યદેવ હાજર થાય છે. ચૈતન્યદેવની આરાધનાથી પુણ્ય પાપના પરિણામથી ભિન્ન, પુણ્ય પાપ જે થાય છે તેને જાણનાર ને શાસ્ત્રને જાણનાર તેવું જે ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી ભિન્ન અંદર અતીન્દ્રિય અખંડ પરમાત્મા બિરાજમાન છે. સકલ નિરાવરણ અખંડ એક પ્રત્યક્ષ પ્રતિભાસમય અવિનશ્વર શુદ્ધ પારિણામિક પરમભાવ લક્ષણ નિજ પરમાત્મ દ્રવ્ય તે હું છું આ ખંડ જ્ઞાન તે હું નથી. આહા ! રજની ! મીઠાલાલ પેલેસ તો ક્યાંય ગયો. હેં ! શૈલેષ ! એ તો બહારની દુનિયામાં છે હો. તમારી દુનિયામાં ય નથી તમારી દુનિયામાં તો તમારો આત્મા અને તમારી દુનિયામાં આત્માનું જ્ઞાન એ તમારી દુનિયા. ઈન્દ્રિયજ્ઞાન એ તમારી દુનિયા નથી. એ તમારી દુનિયાથી બહાર છે. આહાહા !
શેયાકાર અવસ્થામાં સવિકલ્પદશામાં, જ્ઞેયાકાર અવસ્થા લીઘીને, જ્ઞેય સાપેક્ષ જ્ઞાન થાય છે જે સમયે તે સમયે આ જ્ઞેય છે. તે સમયે, શેયાકાર અવસ્થામાં પણ જ્ઞાયકપણે જણાયો પણ શેયને જાણનારો, જ્ઞેયને જાણનારો જણાયો કે આ જ્ઞેય જણાય છે કે શેયનો