________________
૬૯
પ્રવચન નં. ૬ એ શુદ્ધ છે અને ભવિષ્યમાં પણ કેમ એ શુદ્ધ રહેશે. એનું કારણ શું છે? એ આત્મા અશુદ્ધ કેમ થતો નથી. અશુદ્ધ ન થવાનું કારણ શું છે? અશુદ્ધ ન થવાનું કારણ તેમાં પર્યાય માત્રનો અભાવ છે. અશુદ્ધ પર્યાયનો અભાવ અને શુદ્ધ પર્યાયનો પણ એમાં અભાવ છે. તે કારણે તેને શુદ્ધ કહેવામાં આવે છે.
છઠ્ઠી ગાથાના પહેલાં પારામાં શુદ્ધનું કારણ દર્શાવ્યું છે. આ આત્મા શુદ્ધ શા માટે રહી ગયો છે? અત્યારે શુદ્ધ શા માટે છે? અત્યારે તારી અવસ્થામાં ભલે મિથ્યાદર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર વિભાવ ને વિકાર કષાયના પરિણામ પર્યાયમાં હો, ભલે હો તો હો. પણ એ ક્રોધાદિ કષાયથી તારો આત્મા અત્યારે ભિન્ન છે-રહિત છે. કથંચિત્ રહિત કે સર્વથા રહિત? કે એ સર્વથા રહિત છે. તારા શુદ્ધાત્માને અશુદ્ધ પરિણામો અડતા નથી, સ્પર્શ કરતા નથી. તારાથી સર્વથા ભિન્ન છે. ભિન્ન છે તે કારણે તું શુદ્ધ રહી ગયો છો. અને આત્મા શુદ્ધ હોવાથી અશુદ્ધ પરિણામનો કર્તા નથી. કેમકે અશુદ્ધ પરિણામો આત્માથી સર્વથા ભિન્ન છે. એ કારણે ભગવાન આત્મા પવિત્ર પરમાત્મા, અપવિત્ર એવા રાગાદિનો કર્તા નથી. એ પરિણામ મારાથી ભિન્ન છે માટે તેનો હું કર્તા નથી અને એ પરિણામો મારાથી ભિન્ન હોવાને કારણે ખરેખર હું તેનો જ્ઞાતા પણ નથી. એ મારા જ્ઞાનનું શેય નથી. એ રાગાદિ કર્તાનું કર્મ નથી અને એ જ્ઞાનનું શેય પણ નથી.
ભાઈ આવો નજીક આવો...બધા ભગવાન આત્મા છે. કાલે બહુ પ્રમોદ બતાવતા'તા કે આવી વાત બહુ ક્યાંય સાંભળવા મળતી નથી.
આહા ! શું કહે છે? બધા આત્મા ભગવાન છે. ભગવાન આત્મા પવિત્રતાથી ભરેલો પિંડ ભગવાન છે. અપવિત્ર ક્રોધ માન, માયા, લોભ એનો એમાં પ્રવેશ થતો નથી. એ ક્રોધાદિભાવોનો ભગવાન આત્મા કર્તા નથી. કેમ કે એ ક્રોધાદિ કષાય મારાથી સર્વથા ભિન્ન છે માટે હું તેનો કર્તા નથી. અને એ ક્રોધાદિ કષાય મારાથી સર્વથા ભિન્ન હોવાને કારણે ખરેખર મારા જ્ઞાનનું શેય પણ નથી. ક્રોધાદિ થાય પણ મારાથી ભિન્ન હોવાથી હું અકર્તા છું અને એ શેય ન હોવાને કારણે જ્ઞાયક ભગવાન આત્મા મારા જ્ઞાનનું શેય છે.
મારા ધ્યાનનું ધ્યેય પણ આત્મા છે અને જ્ઞાનનું શેય પણ એક આત્મા છે. એમ જેને દૃષ્ટિ પ્રગટ થઈ ગઈ, ભેદજ્ઞાન થઈ ને આત્માનો અનુભવ થયો પછી સવિકલ્પ દશા તેની આવે છે ત્યારે પણ આત્માનું જ્ઞાન તો રહે છે. આત્માનું જ્ઞાન પ્રગટ થયું તે થયું આત્માનું જ્ઞાન જતું નથી. એ હવે જ્ઞાનની શું કળા છે તે વિધિ બતાવે છે.
વળી દાહ્યના આકારે થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે. લાકડાને બાળે છે માટે અગ્નિને બાળનાર એમ કહેવામાં આવે છે. પણ ખરેખર લાકડાને બાળે છે માટે અગ્નિ છે