Page Text
________________
૫૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
રુચિવાળા જીવોને, છઠ્ઠી ગાથામાંથી ન કાઢી શકે તો આગળ જઈને ૪૧૫ ગાથા લખવામાં આવે છે. બાકી છઠ્ઠી ગાથામાં કામ થઈ જાય છે. આહાહા ! તાડપત્રમાં શરૂઆતમાં શબ્દ લખ્યા કે મારો આત્મા એ અપ્રમત્ત પણ નથી ને પ્રમત્ત પણ નથી. પર્યાયરૂપે મારો આત્મા નથી. હું તો પરિણામથી ભિન્ન છું. એ દૃષ્ટિનો વિષય છે, એ વાત કરે છે.
દ્રવ્યના સ્વભાવની અપેક્ષાથી જોવામાં આવે તો, એક પડખું છે પરિણામનું અને બીજું પડખું અપરિણામીનું દ્રવ્યનું પડખું છે. બેય પડખાંવાળો એક પદાર્થ હોવા છતાં પણ બીજા વર્તમાન પર્યાયના પડખાંમાં અનેક પ્રકારની ચિત્ર વિચિત્ર દશાઓ થાય. આહાહા ! એ જૂના કર્મમાં જોડાય, નવા કર્મના બંધમાં એ પરિણામ નિમિત્ત થાય અને એ નિમિત્ત થાય ત્યારે શુભાશુભ ભાવ પણ પર્યાયમાં થાય, એ બધાનું જ્ઞાન હોવા છતાં પણ, મારું અસ્તિત્વ એમાં નથી. હું એનાથી જુદો છું.
દ્રવ્યના સ્વભાવની અપેક્ષાથી જોવામાં આવે તો દુરંત કષાય ચક્રના ઉદયની, કષાય સમૂહના અપાર ઉદયોની વિચિત્રતાના વશે પ્રવર્તતા, એને વશ થાય છે આત્મા. કર્મ અનેક પ્રકારના છે. ઉદયમાં આવે છે. એક સરખા કર્મ નથી. અને ઉદયની અંદર એ જોડાય છે. આત્મા જોડાતો નથી ધ્યાન રાખજો. પરઆશ્રિત પરિણામ જોડાય છે. સ્વઆશ્રિત પરિણામ જોડાતા નથી. પરઆશ્રિત જેટલા પરિણામ છે એટલા જોડાય છે એમાં અને વિચિત્રતાના વશે, કોઈ બળાત્કારે કર્મ, શુભાશુભ ભાવ કરાવતો નથી.
સ્વતંત્રપણે સ્વભાવને ભૂલીને આ નિમિત્તનું લક્ષ કરે છે આત્મા. એ વ્યવહારજીવ પરિણામ. એના વશે પ્રવર્તતા, જે પુણ્ય પાપના, પુણ્ય પાપને ઉત્પન્ન કરનાર, પુણ્યપાપની પ્રકૃત્તિ નવી જે બંધાય, નવી પુણ્ય પ્રકૃત્તિ ને પાપ પ્રકૃત્તિ, એનો જે બંધ થાય છે એમાં નિમિત્ત કારણ શુભાશુભ ભાવ છે. કર્મને બાંધનારો આત્મા નથી. અને કર્મના બંધમાં આત્મા નિમિત્ત પણ થતો નથી. શું કહ્યું ? સંસારી જીવને કર્મ બંધાય છે એમ સિદ્ધ કર્યું. તો એ બંધનું કારણ શું ? ઉપાદાન કારણ કોણ ને નિમિત્ત કારણ કોણ ? કે ઉપાદાન કારણ એની પ્રકૃત્તિથી બંધાય છે. નિમિત્ત કારણ કોણ ? કે શુભાશુભ ભાવ. ભગવાન આત્મા ઉપાદાન કારણ પણ નથી અને નિમિત્ત કારણ પણ નથી. વ્યાપ્ય-વ્યાપક ભાવેય કરતો નથી નવા કર્મના બંધને, જો વ્યાપ્ય-વ્યાપક ભાવે કરે તો આત્માનો નાશ થાય. અને આત્મા એમાં નવા કર્મબંધમાં નિમિત્ત થાય, નિમિત્ત નૈમિત્તિક ભાવે કરે તો નિત્ય નિમિત્ત કર્તાનો દોષ આવતાં કોઈ કાળે કોઈનો મોક્ષ થઈ શકે નહીં. આહાહા !
વેપાર કરે એમાં તો અનેક પ્રકારનો બાપ દિકરો બેય વિચાર કરે. આમ માલ લઉં તો, લખનૌથી માલ લઈ આવી તો આ પડતર થાય. દિલ્હીથી લઈ આવી તો આ પડતર થાય.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |