________________
પ્રવચન નં. ૩
૨૯
પોતાના ઉપયોગને પોતાના શુદ્ધાત્મામાં જોડે છે ત્યારે રાગનો ત્યાગ થાય છે. તેવી ઉત્કૃષ્ટદશા શુક્લધ્યાનની શ્રેણી આવતાં કેવળજ્ઞાનરૂપી સુપ્રભાત પ્રગટ થાય છે.
ખરેખર તો કેવળજ્ઞાન તે જ સુપ્રભાત છે પૂર્ણ સ્થિતિ તેનો શ્લોક છે આ શ્લોક વાંચતા પહેલાં ગુરુદેવ ખુબ યાદ આવ્યા અને આ શ્લોક આપણને સંભળાવતાતા સુપ્રભાતનો અને
બોણી પણ આપણને બધાને આપતા હતા. તે ૨૬૮ નંબરનો શ્લોક દેવશીભાઈ બોલો. (વસન્તતિના) चित्पिण्डचण्डिमविलासिविकासहास:
शुद्धप्रकाशभरनिर्भरसुप्रभातः । आनन्दसुस्थितसदास्खलितेकैरूप
स्तस्यैव चायमुदयत्यचलार्चिरात्मा ॥ २६८॥
આમ જે પુરુષ આ ભૂમિકાનો આશ્રય કરે છે, તે જ અનંત ચતુષ્ટયમય આત્માને પામે છે-એવા અર્થનું કાવ્ય કહે છે ઃ
શ્લોકાર્થ :- [તત્ત્વ વ] (પૂર્વોક્ત રીતે જે પુરુષ આ ભૂમિકાનો આશ્રય કરે છે) તેને જ, [વિત્-પિણ્ડ-વહિમ-વિઝાસી-વિાસ-હાસ:] ચૈતન્યપિંડનો નિરર્ગળ વિલસતો જે વિકાસ તે-રૂપ જેનું ખીલવું છે (અર્થાત્ ચૈતન્યપુંજનો જે અત્યંત વિકાસ થવો તે જ જેનું ખીલી નીકળવું છે), [શુદ્ધ-પાશ-મર-નિર્મ ્-સુપ્રભાત:] શુદ્ધ પ્રકાશની અતિશયતાને લીધે જે સુપ્રભાત સમાન છે, [જ્ઞાનન્ત-સુસ્થિત-સવા-અસ્વહિત––રૂપ:] આનંદમાં સુસ્થિત એવું જેનું સદા અસ્ખલિત એકરૂપ છે [] અને [અવત્ઝ-અર્થિ:] અચળ જેની જ્યોત છે એવો [અયમ્ આત્મા હયતિ] આ આત્મા ઉદય પામે છે.
ભાવાર્થ :- અહીં ‘વિત્તિવ્ડ’ ઈત્યાદિ વિશેષણથી અનંતદર્શનનું પ્રગટ થવું બતાવ્યું છે, ‘શુદ્ધપ્રાશ’ ઈત્યાદિ વિશષણથી અનંત જ્ઞાનનું પ્રગટ થવું બતાવ્યું છે, ‘માનસુસ્થિત’ ઈત્યાદિ વિશેષણથી અનંત સુખનું પ્રગટ થવું બતાવ્યું છે અને ‘અવાર્ત્તિ વિશેષણથી અનંત વીર્યનું પ્રગટ થવું બતાવ્યું છે. પૂર્વોક્ત ભૂમિનો આશ્રય કરવાથી જ આવા આત્માનો ઉદય થાય છે. ૨૬ ૮.
એનું મથાળું છે. આમ જે પુરુષ એટલે આત્મા. આ ભૂમિકાનો આશ્રય કરે છે એટલે કે શુદ્ધાત્માનું અવલંબન લઇ અને જેને જ્ઞાન શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ થાય છે. શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ થાય છે ત્યારે અશુદ્ધોપયોગનો ત્યાગ થાય છે એને જ્ઞાન ને ક્રિયાની મૈત્રી કહેવામાં આવે છે. ‘‘જ્ઞાનક્રિયાભ્યામ મોક્ષ’' આત્માનું જ્ઞાન ને રાગ રહિત આત્માની સ્થિરતારૂપ વીતરાગી પરિણામ તે ક્રિયા છે. તે જ્ઞાન ને ક્રિયાની મૈત્રીથી આત્માને પૂર્ણાનંદની પ્રાપ્તિ અરિહંતદશા