Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૩૨
૪૧૯ પર્યાયથી રહિતનું શ્રદ્ધાન થયું ત્યાં પર્યાયથી સહિતનું જ્ઞાન થઈને અનુભવ થઈ જાય છે. દ્રવ્યગુણપર્યાયથી પોતાના નિજ આત્માને મન વડે કળી લ્ય છે લ્યો. અનુભવ પહેલાં માનસિક જ્ઞાનમાં કળી ત્યે એટલે જાણી લ્ય છે. એટલે મનવાળા પ્રાણીને જણાય પણ જાય છે. ઘણું ઘણું છે આમાં માલ. આહા ! સમજી લ્ય છે, કળી ત્યે છે, જાણી લ્ય છે, તે આ પ્રમાણે છે.
આ ચેતન છે એવો જે અન્વય તે દ્રવ્ય છે. છે, છે ને છે અન્વય, અન્વયનાં આશ્રિત રહેલું દ્રવ્યનું ચૈતન્ય એવું જે વિશેષણ એ ગુણ છે. જ્ઞાનાદિ ગુણો છે અને એક સમયની સમયમાત્રની મર્યાદાવાળું જેનું કાળ પરિમાણ હોવાથી પરસ્પર અપ્રવૃત્ત છે. એક પર્યાયમાં બીજી પર્યાયની નાસ્તિ છે, એવો અન્વય, વ્યતિરેક એક બીજામાં નહીં પ્રવર્તતા એવા એ અન્વયના વ્યતિરેકો તે પર્યાયો છે. દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયની વાત કરી.
હવે અનુભવની વિધિ બતાવે છે કે જેઓ ચિવિવર્તનની આત્માના પરિણામની વ્યક્તિઓ છે પર્યાયો, હવે આમાં આવ્યું કે શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. કારણ કે એ શેયાકાર અવસ્થામાં જે જ્ઞાયકપણે જણાયો, હું મનુષ્ય છું એમ જણાતું નથી, હું રાગી છું એમ જણાતું નથી, છે નહીં તો જણાય ક્યાંથી ? છે નહીં એવું સ્વરૂપ તારું. પણ સંસાર અવસ્થામાં હું રાગી છું તે ભૂલ છે તારી મોટી. સંસાર અવસ્થા જ આત્મામાં નથી. ઈ તો પહેલાં કહી દીધું તને. તને ખ્યાલ નથી આવ્યો. પ્રમત્ત અપ્રમત્ત દશા, મિથ્યાદર્શનજ્ઞાન ચારિત્રના પરિણામ આત્મામાં નથી. આગ્નવો ત્રિકાળી દ્રવ્યમાં નથી. આસ્રવ પર્યાયમાં છે પર્યાયકૃત છે. જીવકૃત નથી. કર્મકૃત પણ નથી રાગ, જીવકૃત પણ નથી, એ તો પર્યાયકૃત છે. આહાહા !
હવે એ રીતે ત્રણેય, ત્રિકાળીને પણ, ત્રિકાળી આત્માને એકકાળે, એક સમયે, દ્રવ્યગુણ પર્યાયને એક સમયે કળી લેતો તે જીવ, હવે દૃષ્ટાંત આપે છે. જેમ મોતીઓને ઝૂલતા હારમાં સંક્ષેપવામાં આવે છે. મોતી પર્યાય, મોતી છે ઈ પર્યાયના સ્થાને મોતી લીધું છે, તેમ ચિદવિવર્તનને ચેતનમાં સંક્ષેપીને પર્યાયનું લક્ષ છોડીને દ્રવ્યની સન્મુખ થતાં પર્યાય દેખાતી નથી. પર્યાય છે પણ દ્રવ્યની સન્મુખ થતાં એ પર્યાયનું લક્ષ છૂટી જાય છે. એ પર્યાયનું લક્ષ છૂટે છે અને દ્રવ્યનું લક્ષ થાય છે તો દ્રવ્યનું લક્ષ કરનાર તો પર્યાય છે, તો અભેદ થઈને અનુભવ થાય છે. આહાહા !
કહે છે પર્યાયને ઉડાડે છે. અરે ! પર્યાયને કોણ ઉડાડે? પર્યાયનું જ્ઞાન તો જ્ઞાનીને જ છે અજ્ઞાનીને પર્યાયનું જ્ઞાનેય ક્યાં છે. એકકાળે કળી લેતો તે જીવ, મોતીઓને ઝૂલતા હારમાં સંક્ષેપવામાં આવે છે તેમ ચિવિવર્તોને ચેતનમાં જે સંક્ષેપીને (અંતર્ગત કરીને) તથા
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |