________________
૪૧૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન
t-
પ્રવચન નં. ૩૨
કિલકત્તા શિબિર તા. ૧૭-૧૧-૯૬ - સવારે
3
આ શ્રી સમયસારજી પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. સમયસાર એટલે શુદ્ધ આત્મા, અને શુદ્ધ આત્માને બતાવનારું જે શાસ્ત્ર જિનવાણી એને પણ સમયસાર કહેવામાં આવે છે. સમસયાર બે જગ્યાએ છે. એક તો મૂળ સમયસાર એટલે શુદ્ધ આત્મા અહીં અંદર છે. ઉપાદાન અહીંયા છે શુદ્ધ આત્મા સમયસાર, અને એને પ્રસિદ્ધ કરનાર એને બતાવનાર જિનાગમ જિનવાણી એમાં પણ આગમના સારભૂત અધ્યાત્મવિદ્યા, અધ્યાત્મશાસ્ત્ર એટલે આ નિમિત્ત સમયસાર ઈ શુદ્ધઆત્માને પ્રસિદ્ધ કરનારું છે.
(એ) એવું પ્રસિદ્ધ કરે છે, કે હે ભવ્ય આત્માઓ તમારામાં રાગ નથી, દ્વેષ નથી, મોહ નથી, દુ:ખ નથી. તમારો શુદ્ધ આત્મા અને કર્મનો બંધ અત્યારે થયો નથી, ભૂતકાળમાં થયો નહોતો, વર્તમાન ને ભવિષ્યમાં થશે નહિં એ બતાવનારું સમયસાર શાસ્ત્ર છે. શુદ્ધઆત્માને પ્રસિદ્ધ કરનારું, બતાવનારું, પ્રતિપાદન કરનારું શાસ્ત્ર છે. કે જેણે અનંતકાળથી શુદ્ધ આત્માનો અનુભવ તો કર્યો નથી પણ શુદ્ધ આત્માને બતાવનાર આ શાસ્ત્રો, ચાર પ્રકારના અનુયોગમાં દ્રવ્યાનુયોગ, દ્રવ્યાનુયોગમાં પણ સમયસાર આદિ શાસ્ત્રો, એની લાયકાત ન હોય ત્યાં સુધી એ કાન ઉપર પણ આવતા નથી.
ઘણું સાંભળ્યું ઘણું વાંચ્યું ઘણી ધારણા કરી પણ મૂળ પોતાનો શુદ્ધ આત્મા જાણવો રહી ગયો ! જાણું ઘણું પંડિત થયો, અગિયાર અંગ પણ ભણી ચૂક્યો ગોમ્મસાર આદિ એવા શાસ્ત્રો કર્મગ્રંથના પણ વાંચ્યા. એ આઠ પ્રકારની કર્મની પ્રકૃત્તિમાં ઘાતિ અઘાતિના ભેદ જાણ્યા. એના પણ ભેદ જાણ્યા એકસો અડતાલીસ કર્મની પ્રકૃત્તિના. એના ઉદય, ઉદીરણા, સતા એ ઘણું જાણી લીધું. પણ એ જાણવામાં રોકાતાં એક આત્મા જાણવામાં રહી ગયો. અનંત અનંત કાળ થયો, બાકી શું રહી ગયું એને ? એક બાકી રહી ગયો હોય તો આ શુદ્ધ આત્મા, બાકી રહી ગયો છે !
કાલે વાત આવી ગઈ છે કે જ્ઞાયકભાવ નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ છે, છે ને છે. પ્રગટ છે. અત્યારે બધાની પાસે છે. એ જાણવાનો રહી ગયો, જાણવાનું રહી ગયું પણ એમાં પણ એક કારણ એવું છે કે હું પરને જાણું છું એમાં આખો જાણનારો રહી જાય છે. પ્રભુ ! આહા ! પહેલાં સ્વને જાણી લેને ! જેનું જ્ઞાન છે એને તો જાણ, જેનું જ્ઞાન નથી અને જાણવા