Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૮
૩૬૫ નથી. તો પછી પરને જાણવા ઉપયોગ મૂકવો એ વાત જ ક્યાં રહી? પરમાં બધું આવી ગયું.
હવે આગળ. પરને જાણવાના પક્ષવાળો તો અહીં અંદરમાં નહિ જઈ શકે. પણ આગળ પોતે પોતાને જાણે છે એમ કહેવું તે પણ ભેદ હોવાથી વ્યવહાર છે. આહાહા ! આત્મા આત્માને જાણે છે. આત્માના જ્ઞાન વડે આત્મા જણાય છે એ પણ ભેદરૂપ વ્યવહાર છે. એમાં પણ વિકલ્પની જાળ ઊભી થશે. એમાં નિર્વિકલ્પ ધ્યાન તને નહિ આવે ભાઈ. ભવનો અંત નહિ થાય. ભવનો અંત નિર્વિકલ્પધ્યાનમાં જાય ત્યારે આવે છે, એમ કહેવું તે પણ ભેદ હોવાથી વ્યવહાર છે.
ખરેખર ! ત્રીજો શબ્દ આવે છે, ત્રીજી વાત, ખરેખર જ્ઞાયક તે પણ જ્ઞાયક જ છે તે નિશ્ચય છે. જૈનદર્શન ઝીણું બધું. આત્મા પરને જાણતો જ નથી તો પછી ઉપયોગ મૂકવાની વાત ક્યાં રહી? આહાહા ! એ ઉપયોગ મૂકવાનું બંધ થઈ જશે. અને ખરેખર આત્મા, આત્માને જાણે છે એવા ભેદમાં પણ નહિ રોકાય. અભેદમાં થઈને જ્ઞાયક તો જ્ઞાયક જ છે એમાં આવી જશે. ત્યારે સમ્યગ્દર્શન થયું એમ કહેવાય.
હવે આપણો મૂળ વિષય લેવો છે કે જોયાકાર અવસ્થામાં, એ યાકાર અવસ્થા એની ચીજ છે, કે એને સમજવા માટે થોડીક ધીરજ અને થોડોક પ્રયત્ન કરશે તો શેયાકાર અવસ્થા કોને કહેવાય? આત્માને જાણવાની વાત તો પછી પણ જોયાકાર અવસ્થા કોને કહેવાય? તે રીતે યાકાર થવાથી તે ભાવને જ્ઞાયકપણું પ્રસિદ્ધ છે, તો પણ શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. શું કહે છે? કે શેયાકાર અવસ્થા પ્રત્યેક જીવને પ્રત્યેક સમયે શેયાકાર અવસ્થા તો થાય છે. હવે જોયાકાર અવસ્થા એટલે શું? કે જોયાકાર અવસ્થાનો ખુલાસો, એક તો જાણે સમયસારની બીજી ગાથામાં છે. બીજો ખુલાસો પ્રવચનસારની ૧૨૪ ગાથામાં છે. ત્રીજો ખુલાસો પુરુષાર્થ સિદ્ધિ ઉપાયની પહેલી ગાથામાં છે. અને ચોથું પંચાધ્યાયીની ગાથા ૫૪૧ માં છે.
હવે એ શું છે શેયાકાર અવસ્થા, અવસ્થા એક જ છે જ્ઞાનની પર્યાય, પર્યાય પ્રગટ થાય છે તે અશુદ્ધ પ્રગટ થતી નથી. શુદ્ધ પ્રગટ થતી નથી પણ સ્વચ્છ પર્યાય પ્રગટ થાય છે સમય એક છે. એક સમયમાં શું શું થાય છે? અને શું શું થવું જોઈએ? એ બધું જ્ઞાન સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય મનુષ્યને આવી જાય છે. અનુભવ પહેલાં.
એક સમયની જ્ઞાનની પર્યાય જે પ્રગટ થાય છે જેને ઉપયોગ લક્ષણ કહેવામાં આવે છે. “ઉપયોગો લક્ષણમ્' ઉપયોગ પ્રગટ થાય છે, એ લક્ષણ છે. હવે એની અંદર બેના પ્રતિભાસ થાય છે. એક તો જ્ઞાયક ચિદાનંદ ભગવાન આત્મા સ્વપદાર્થ એનો એમાં પ્રતિભાસ થાય છે. પ્રતિભાસ થાય છે, ઝલકે છે, પ્રતિબિંબિત થાય છે. એ બધું એમાં અને બીજું
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |