Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૪
૩૦૯ સાતથી ચૌદ ગુણસ્થાનની પર્યાય નથી. શુદ્ધપર્યાય નથી, શુદ્ધાશુદ્ધ પર્યાય નથી ને અશુદ્ધ પર્યાય તારા સ્વભાવમાં નથી. જ્ઞાયકમાં નથી એમ કહ્યું.
એને ખબર છે કે ચૌદ ગુણસ્થાન છે પર્યાયના ધર્મોમાં અને એ પર્યાયનો ધર્મ પર્યાયથી તન્મય છે. એ પર્યાયના ધર્મો એક સમય માત્ર પણ જ્ઞાયકથી તન્મય થતા નથી. શું કહ્યું? કે પર્યાયમાં ધર્મો છે. ઉદય, ઉપશમ, ક્ષાયિક, ક્ષયોપશમ બધી ખબર છે. એને ખબર નથી સંતોને, છે ખબર. પણ પર્યાયમાં થતા ઉદય આદિ ભાવો, એ પર્યાયથી તન્મય છે. એ ઉદયભાવ જ્ઞાયકથી તન્મય નથી. ક્ષાયિકભાવ પણ જ્ઞાયકથી તન્મય નથી. એ પર્યાયમાં તન્મય છે. પર્યાયનું લક્ષણ છે એ ક્ષાયિકભાવ પણ, જીવનું લક્ષણ ક્ષાયિકભાવ નથી. જીવનું લક્ષણ તો પરમ પરિણામિક સ્વભાવભાવ ત્રિકાળ નિષ્ક્રિય શુદ્ધ પારિણામિક એ ધ્યેયનું લક્ષણ છે. શેયનું લક્ષણ ઉપયોગ છે. અત્યારે અહીંયા પહેલાં પારામાં ધ્યેયની મુખ્યતાથી વાત ચાલે છે. બીજા પારામાં શેય આવશે.
ગાથા:- નથી અપ્રમત્ત કે પ્રમત્ત નથી જે એક જ્ઞાયક ભાવ છે. આ જે ચૌદ ગુણસ્થાનમાં તો અનેકતા છે. તે અનેકપણું, તે એકમાં અનેક નથી. એક જ્ઞાયકભાવ છે એમાં અનેક ભાવો નથી. અનેકભાવો અનેકભાવરૂપે ભલે રહ્યા, હો. પણ જ્ઞાયકમાં એ નથી. એમ જ્ઞાયકની સન્મુખ થઈ, આત્માનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરી, અનેકવાર જ્ઞાયકના દર્શન કરી, બહાર આવીને, એ જ્ઞાયકનું સ્વરૂપ લખે છે. બહુ તપાસ કર્યો મેં જ્ઞાયકમાં જઈને, શિષ્યના પ્રશ્નો'તો આવતા'તા, કે જરા તમે જોવો તો ખરા ફરીથી, કે કઈ પર્યાય જ્ઞાયકમાં છે?
કેમ કે પર્યાય રહિત જ્ઞાયક હોય, આત્મા હોય તે મેં તો સાંભળ્યું નથી. આ પહેલીવાર સાંભળીએ છીએ કે પર્યાય રહિત દ્રવ્ય હોય. વસ્તુ અનેકાંત સ્વરૂપ છે. દ્રવ્ય પર્યાય સ્વરૂપ છે, સ્યાદ્વાદ છે. કથંચિત છે, અમે તો એવું સાંભળ્યું છે. આ શું વાત કરો છો? આ વાત કાંઈક નવી આપ કહેવા માગો છો, તો કહે હા, તે વાત નવી કહેવા માંગીએ છીએ. આજ સુધી તેં સાંભળ્યું નથી. “શ્રત પરિચિત અનુભૂત સર્વને કામભોગબંધનની કથા” તેં સાંભળી છે. આહાહા ! પણ એનાથી વિભક્ત ભગવાન આત્મા અંદર બિરાજમાન છે તારો આત્મા. તારા આત્માની અમે વાત કરીએ છીએ. તારો આત્મા આવો છે એમ. તારો આત્મા અત્યારે તને પર્યાયથી સહિત લાગે છે એ અમને ખબર છે. અને પર્યાયથી સહિત માને છે એટલે તો મિથ્યાદૃષ્ટિ છે. આહાહા ! આ મૂળ વાત છે. પાયાની વાત છે. અમને બધી ખબર છે, ખબર નથી, એમ નહીં)
પણ અમે જે શુદ્ધ આત્માની વાત કહેવા માંગીએ છીએ તે તો પર્યાયથી રહિત છે ભાઈ. નથી અપ્રમત્ત કે પ્રમત્ત નથી જે એક જ્ઞાયકભાવ છે. અનાદિ અનંત જેવો છે તેવો
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |