________________
પ્રવચન નં. ૧૯
૨૪૯ જણાય છે. જ્ઞાનીને તો પ્રત્યક્ષ જાણનાર જણાય છે અને અજ્ઞાની લાયક હોય ને પક્ષમાં આવી જાય તો તેને પણ પરોક્ષપણે જાણનાર જણાય છે, તેવી ધૂન ચડી જતાં અનુભવ થાય છે.
બધું કહી દઉં છું. કાંઈ ખાનગી નથી. આહાહાહા ! ખાનગી ન હોય કાંઈ. આહા ! કેમ કે અમે કહી દઈ તો અમારા શિષ્ય આગળ વધી જશે અમારાથી એમ ન હોય આમાં. ખુલ્લું છે બધું. જ્ઞાનીને તો પ્રત્યક્ષ અનુભવ થઈ ગયો સમયે સમયે હાલતાં, ચાલતાં, ઉઠતાં, બેસતાં, ખાતાં, પીતાં, જાણનાર જણાય છે. પણ જેને અનુભવ ન થયો હોય, તેને અનુભવ કરવો હોય, ઇચ્છા હોય તો, અનુભવ કરવાની ઇચ્છા હોય દર્શન ભગવાનના કરવા હોય તો (આ) વાત છે. તો તેને શું કરવું? જાણનાર જણાય છે ખરેખર પર જણાતું નથી. એ વિધિ નિષેધના વિકલ્પમાં આવી અને પછી નિષેધનો વિકલ્પ છૂટે પછી વિધિનો વિકલ્પ આવે ને પછી વિધિનો વિકલ્પ છૂટીને નિર્વિકલ્પ અનુભવ થાય.
જાણનાર જ જણાય છે બીજું કાંઈ જણાતું નથી. કોઈનું સાંભળે નહીં. જ્ઞાની તો કોઈનું સાંભળે નહીં બધા ઠેકડા ભલે મારે. પણ પક્ષવાળો પણ કોઈનું સાંભળે નહીં. આહાહા ! ઈ એવો પક્ષ આવે કે પક્ષાતિક્રાંત થાય, થાય ને થાય જ. પર જણાતું નથી ને સ્વપર જણાતું નથી, એકલું સ્વ જ જણાય છે. આહાહા ! પર જણાય છે તે તો અજ્ઞાન છે સ્વપર જણાય છે જ્ઞાનની પર્યાયનો ભેદ ઈ વ્યવહાર છે. અને એકલું સ્વ જણાય છે તે નિશ્ચય છે. એક વખત અનુભવ થઈ ગયા પછી ભેદમાં આવે તો જ્ઞાનની પર્યાયને જોવે. ભેદને જોવે તો સ્વપરપ્રકાશક દેખાય છે. અભેદને જોવે તો સ્વપર પ્રકાશક દેખાતું નથી. અને સ્વ-પ્રકાશક છે. તેવો વિકલ્પ પણ ઉઠતો નથી હવે.
પ્રફુલભાઈ ખ્યાલમાં આવ્યું ને. આવ્યું ખ્યાલમાં. ખ્યાલમાં આવે તો પ્રમોદનો ઉછાળો આવી જાય રહી ન શકે. કોઈને લોટરી લાગે તો કહે કે તમને લોટરી લાગી ગઈ. હે! તો હર્ષ આવે કે નહીં. તેમ આ લોટરીનું કામ છે.
જોયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો. જાણનાર છું તેમ જણાય છે. જાણનાર છું તેમ જણાય છે. આને જાણું છું તેમ જણાતું નથી. શેયને જાણું છું તેમ જણાતું નથી. જાણનારો છે તે જ મને સમયે સમયે જણાય. જો ભાવાર્થમાં છે ઈ ખુલાસો કર્યો છે થોડો.
જ્ઞાયક તેવું નામ પણ તેને શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. કારણ કે શેયનું પ્રતિબિંબ ભાવાર્થમાં છે. જ્ઞાયક એવું નામ પણ તેને, તેને એટલે જ્ઞાયકને, શેયને જાણવાથી આપવામાં આવે છે. આહાહા ! જાણે છે તો આત્મા આત્માને, જ્ઞાયક જ્ઞાયકને જાણે છે. પણ જે જ્ઞાયકને જાણતો નથી તેને સમજાવે છે કે મને જાણવાથી આત્માને જ્ઞાયક નામ