Gnayak Swaroop Prakashan

SR No.: 008241
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalchandra Pandit
Publisher: Digambar Jain Kundamrut Kahan
Publication Year: 2007
Total Pages: 487
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 21

જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન
વિભાગ - ૧)
પ્રવચન નં. ૧ રાજકોટ મંદિરમાં દિવાળીના દિવસે
તા. ૨૪-૧૦-૮૪ - બુધવાર
શ્રી સમયસાર પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. તેનો જીવ નામનો અધિકાર એટલે કે શુદ્ધ જીવનો અધિકાર એટલે કે શુદ્ધાત્માનો અધિકાર એટલે કે શુદ્ધાત્માનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ શું છે? તે આ ગાથામાં તેનું વર્ણન ચાલે છે. અનાદિકાળથી આત્માએ એક મોટામાં મોટી ભૂલ કરી છે. અસાધારણ ભૂલ અક્ષમ્યભૂલ જેને કહેવામાં આવે તે ભૂલ ટળી જાય એવી આ ગાથા છે.
આત્માએ શું ભૂલ કરી છે અનંતકાળથી, કે ભગવાન આત્મા દેહથી રહિત હોવા છતાં દેહથી હું સહિત છું એમ માને છે. દેહથી સહિત માનતો હોવાથી દેહમાં મમત્વબુદ્ધિ અને કર્તુત્વબુદ્ધિ રહી જાય છે. પણ દેહથી મારો આત્મા ભિન્ન છે એ વાત તેણે લક્ષમાં લીધી નથી. ત્યાર પછી આગળ વધીને ઉપલક દૃષ્ટિએ આઠ પ્રકારના કર્મનો સંબંધ દેખાય છે, પણ અંતર દૃષ્ટિથી જોવામાં આવે તો ભગવાન આત્માને આઠકર્મનો સંબંધ થયો નથી. તે કારણે ભગવાન આત્મા આઠ કર્મથી રહિત છે. આઠકમથી રહિત હોવાને કારણે તે કર્મનો કર્તા અને ભોક્તા નથી.
તેનાથી આગળ ભગવાન આત્મા ભાવકર્મથી રહિત હોવા છતાં પણ અનાદિકાળથી આત્માએ ભૂલ કરી છે મોટી અક્ષમ્ય ભૂલ કરી છે. શું ભૂલ? આત્મા જીવ કોને કહેવાય? કે જેની દશામાં પુણ્ય-પાપ થાય ને પુણ્ય-પાપથી સહિત હોય તેને જીવ કહેવામાં આવે. ભગવાન આત્મા તો ભાવકર્મથી ભિન્ન છે.
આ દીવાળીને દિવસે જે નિર્વાણ લાડુ ચડાવવામાં આવ્યા, ભગવાનની પૂજા કરવામાં આવી, આરતી ઉતારવામાં આવી, તે વખતે જેને ભગવાન પ્રત્યેની પૂજાનો વિકલ્પ શુભભાવ થાય છે ત્યારે પણ શુભભાવથી આત્મા ભિન્ન છે. શુભભાવથી ભિન્ન હોવાને કારણે આત્મા શુભભાવનો સ્વામી બની શકતો નથી. જે જેનાથી ભિન્ન હોય તેની સાથે સ્વસ્વામિત્ત્વ સંબંધ ત્રણકાળમાં બની શકે નહિં-થઈ શકે નહિં.
તેને બદલે આત્મા અનાદિકાળથી એમ માનતો આવે છે કે શુભાશુભ ભાવથી હું સહિત છું. સંસારી છું ને એટલે આ શુભ અને અશુભ, પુણ્ય ને પાપની વૃત્તિનું ઉત્થાન થાય છે. વ્રતનો વિકલ્પ શુભભાવ, અવ્રતનો વિકલ્પ અશુભભાવ, વ્રત અને અવ્રતના વિકલ્પથી મારો આત્મા સહિત છે એમ અનાદિકાળથી માનતો આવે છે. અને એમ માનતો હોવાને