________________
૯૮
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન તેમના માતાપિતા પણ આવે છે ને તે પણ તેને સાંભળે તો ખરા.
| વિષય સૂક્ષ્મ છે. પહેલાં દૃષ્ટાંતને સરખી રીતે સમજો. સિદ્ધાંતને હમણાં સમજવાનો પ્રયત્ન ન કરો. આ કહે છે એમ છે કે હું જાણું છું, માનું છું એમ છે. બસ એટલું જ દૃષ્ટાંત, દૃષ્ટાંત તો સ્થૂળ છે દીપકનો. બધાને ઘરમાં દીવો તો હોય, દીવો કરવો પણ ન પડે. રાત્રે ખુરશી ઉપર બેઠા બેઠા વિચાર કરે. આહા ! કે આ ટ્યુબલાઈટ જણાય છે કે પ્રકાશ જણાય છે? કે એ પ્રકાશના માધ્યમથી આ સોફાસેટ અને ઘર જણાય છે ? આહાહા ! જરાક વિચાર કરે થોભી જાય તો કામ થઈ જાય.
જેમ દીપક ઘટપટાદિને પ્રકાશિત કરવાની અવસ્થામાંય દીપક છે. જે પોતે પોતાની જ્યોતિરૂપ શીખાને પ્રકાશવાની અવસ્થામાં દીપક જ છે, અન્ય કોઈ નથી. તેમ જ્ઞાયકનું જાણવું. કર્તાકર્મનું અનન્યપણે હોવાથી જ્ઞાયક જ છે. પોતે જાણનારો માટે કર્તા અને પોતાને જાણ્યો, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રને જાણ્યા એમ નહિ, પ્રમત્ત અપ્રમત્તને જાણ્યા એમ નહિ. પાંચ મહાવ્રતને જાણે છે એમ નથી. વ્યવહાર રત્નત્રયનાં પરિણામ જણાય છે એમ છે નહિ. આહા ! આ વિષય ઝીણો છે જરા. આવતીકાલે લેશું. પોણો કલાક છે. આ વિષય બેત્રણ વાર કાન ઉપર આવે ત્યારે સમજાય એવો છે.
પ્રવચન નં. ૮ તા. ૧૫-૧૦-૮૮ - જામનગર
સમયસાર એટલે શુદ્ધાત્મા. પ્રત્યેક જીવ-પ્રત્યેક આત્માઓ સ્વભાવથી શુદ્ધ છે. પ્રત્યેક આત્માઓ-બધા આત્માઓ સ્વભાવે ત્રણેકાળ શુદ્ધ, શુદ્ધ અને શુદ્ધ જ છે. આ આત્મા અશુદ્ધ થયો નથી, વર્તમાનમાં થતો નથી અને ભવિષ્યકાળે પણ અશુદ્ધ થવાનો નથી. અશુદ્ધતા બીજી ચીજ છે અને શુદ્ધતા બીજી ચીજ છે. શુદ્ધતા એ આત્માની ચીજ છે અને અશુદ્ધતા એ પુણ્ય-પાપ-આસ્ત્રવની ચીજ છે. બે વસ્તુ જુદી છે-બે ભાવ જુદા જુદા છે. જીવ અને આસ્રવ બે મળીને એક આત્મા થતો નથી.
આત્મા તો ચિદાનંદ ! આત્મા પોતાના જ્ઞાનાદિ અનંતગુણથી બિરાજમાન અનાદિઅનંત શુદ્ધ છે. શુદ્ધ એટલા માટે છે કે શુદ્ધની વ્યાખ્યા કરી સમયસાર) છકી ગાથામાં કે આત્મા શુદ્ધ છે, તેનું કારણ શું? (તો કહે છે) કે પરિણામ માત્રથી ભિન્ન છે માટે શુદ્ધ છે. આહાહા ! ત્યાંથી તો શરૂઆત કરી છે શુદ્ધતાની !
