________________
૯૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન લાકડાને બાળ્યું નથી. અત્યાર સુધી કોઈ આત્મા પરને જાણતો નથી. એને તો જાણનાર જણાય છે. પણ એ ભૂલી જાય છે. આહા! ભ્રાંતિ છે. સમજાય નહિ એટલે ઠેકડા મારે પછી સત્ય વાત બહાર આવે તે વ્યવહારનાં પક્ષવાળાને સ્વીકાર ન આવે. (શ્રોતા સત્ય સ્વીકાર ન આવે) હા.મોડો સ્વીકાર આવે તો ય સારું છે. તરત જ સ્વીકાર ન આવે તો કાંઈ નહિ, ક્ષમ્ય છે. પ્રભુ તમે સાંભળો. વિરજીબાપા જામનગરનાં કહેતા હતા કે થાંભલો જણાતો નથી. મારી હારે ચર્ચા થઈતી હો. “જાણનાર જણાય છે” લાલુભાઈ ! જ્ઞાન જણાય છે. સાચા હતા.
શું કહે છે? એ વાત અહીંયા કહેવા માગે છે કે તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. લાકડાને બાળે માટે અગ્નિનું અસ્તિત્વ છે એમ નથી. અગ્નિ અગ્નિથી છે લાકડાથી નથી. લાકડું લાકડાથી અને અગ્નિ અગ્નિથી છે. બેમાં અન્યોન્ય અભાવ છે. એ દૃષ્ટાંત પૂરું થયું લ્યો. તેવી રીતે એમ જેમ દષ્ટાંત આપ્યું.
તેવી રીતે શેયાકાર થવાથી ઓલું દાહ્યાકાર થવાથી, અહીંયા દાહ્યાકારની સામે શેયાકાર. આ જોય છે ને આ જોય છે સમજી ગયા. પહેલાં આ લાકડાને અગ્નિ બાળતી હતી તો પણ લાકડાથી અગ્નિ છે નહિ. અગ્નિ અગ્નિથી ને લાકડું લાકડાથી છે. બે પદાર્થને જુદા પાડી દીધા બરાબર. એવી રીતે આ લાકડું નથી હવે શેય છે એમ લેવું. આ અગ્નિ હતી ત્યાં સુધી લાકડું નામ હતું હવે આનું નામ શેય છે. શેય એટલે જ્ઞાનમાં જણાવા યોગ્ય પદાર્થ શેય સમજી ગયા.
એમ જોયાકાર થવાથી એટલે જોયો જ્ઞાનમાં જણાવાથી, જ્ઞાન શેયને જાણે છે એમ ન લેવું. જોયો જ્ઞાનમાં જણાવાનો કાળ છે ત્યારે એમ. જ્ઞાન શેયને નથી જાણતું. જોયો જ્ઞાનમાં જણાય જાય છે. જ્ઞાન શેયને જાણતું નથી. કેમકે શેયની સન્મુખ જાય તો જ્ઞાન જ પ્રગટ થતું નથી માટે જ્ઞાન શેયને જાણતું નથી. પણ જ્ઞાન આત્માને જાણે છે ત્યારે એની સ્વચ્છતામાં શેયો જ્ઞાનમાં જણાય જાય છે. મોટો ફેર છે. આસમાન જમીનનો ફેર છે. અજ્ઞાની કહે છે લાકડું જણાય છે, જ્ઞાની કહે છે લાકડું જ્ઞાનમાં જણાય જાય છે. ખરેખર તો હજી આગળ આવશે. ખરેખર તો એ વખતે જ્ઞાયક જણાય જાય છે, લાકડું જણાતું નથી. એવી ઊંડાણની વાત આમાં કરવામાં આવી છે. ધીમે ધીમે આસ્તે આસ્તે બધી વાત આવશે. આહા ! આમાં માલ ભર્યો છે માલ. હીરાની ખાણ છે એવું આ નિમિત્ત છે. આહાહા!
જોયાકાર થવાથી, આ જોય છે, આ શેય છે એમ કહે છે. શાસ્ત્રકાર આચાર્ય મહારાજ. કે ય જ્યારે જ્ઞાનમાં જણાય છે, જ્ઞેય જ્ઞાનમાં જણાય છે એટલા વ્યવહાર દ્વારા નિશ્ચય સમજાવવો છે. શેય જણાય છે ત્યાં પૂર્ણવિરામ નથી. એ વ્યવહાર દ્વારા એને નિશ્ચય