________________
૩૯
| ૧૩ અપરાધભાવ અને અપરાધ ગપશપ વાતોમાંથી સિદ્ધાંત-ધર્મ અને નૈતિક્તાને લગતી ચર્ચામાં એવા તો ઊંડા ઊતરી જવાયું અને જમાવટ થઈ કે, અમદાવાદથી રાણપુરનો અઢી-ત્રણ કલાકનો રસ્તો મેટાડોર વાહનમાં પૂરો થઈને રાણપુરના ઊની ખાદી કેન્દ્રનો દરવાજો આવ્યો ત્યારે જ ખ્યાલ આવ્યો કે મુકામ આવી ગયો. જોકે ચર્ચામાં તો અંતિમ મુકામ આવ્યો જ નહોતો.
વાતનો વિષય બની ગયો (૧) અંબરમાં કેટલેક ઠેકાણે વીજળી ચાલુ થઈ તે અને (૨) બે-હિસાબી નાણાનું દાન.
આજે ખાદી એટલે હાથથી કાંતેલું અને હાથથી વણેલું તે ખાદી. વીજળીનો ઉપયોગ કતાઈ અને વણકરીમાં નિયમ વિરુદ્ધ છે. નિયમ વિરુદ્ધ કતાઈ વણકરી થતી હોય તો ખાદીમાં અપાયેલું રીબેટ ખાદી કમિશન પાછું વસૂલ કરી શકે અને ખાદીકામ કરવા માટે આપેલું પ્રમાણપત્ર રદ કરી નાખે. મતલબ ખાદીને નામે તે કામ કરી શકાય નહિ.
આ નિયમ હોવા છતાં અને ખાદી સંસ્થાઓ કાળજી રાખીને કડકાઈ રાખે તો પણ હાલ સ્થિતિ એવી છે કે, વીજળીથી ચાલુ થઈ ગયેલા અંબર ચરખાને સંપૂર્ણ બંધ કરાવી શકાય એવું જણાતું નથી.
સેંકડો ગામોમાં હજારો ઘરોમાં રાત-દિવસ કોણ ચોકી કરે ? જાગૃત સંસ્થા કે કાર્યકર રાત્રે જઈને તપાસ કરવાના દાખલા છે. પણ ચોર કોટવાલને દંડે એની જેમ રાતે કેમ આવો છો ? એમ પ્રશ્નો સાથે આક્ષેપો પણ થતા હોય છે. એવું જાણવા મળે છે. દિવસે જાય અને ગામમાં પેસતાં જ ઘરોઘર ખબર પડી જાય કે તરત મોટર કાઢીને સંતાડી દે એવું બને છે.
પૂણી આપવાનું બંધ કરે છે તો બીજી સંસ્થામાંથી લઈ આવે છે. કરીનાની નોંધણી એકથી વધુ સંસ્થામાં જુદા જુદા નામે પણ થતી હોય છે. સંસ્થાઓમાં પણ શિથિલાચાર પસેલો છે એટલે કડકાઈથી નિયમોનો અમલ થતો નથી.
બનેલો કિસ્સો એક જવાબદાર કાર્યકરે કહી સંભળાવ્યો. સંસ્થાએ બહુ કડકાઈ કરી એટલે કત્તીને અંબર ચરખાને અભરાઈ પર ચડાવી દીધો. મોટર કાઢી નાખી. વીજળીથી કે હાથથી કાંતવાનું જ બંધ કર્યું. સંસ્થામાંથી પૂણી તો નિયમિત લાવે જ, પણ થોડાક ઓછા ભાવે તે બીજી સંસ્થાને વેચી દે, મિલનું સૂતર લાવી તેની આંટી બનાવી આ સંસ્થાને તે આપે. સંસ્થા તો માને કે પોતે આપેલી પૂણીનું હાથનું
અનુભવની આંખે
