________________
૧૫
સંગઠિત બને. અને સક્રિય થાય લોકતંત્રમાં તંત્ર તો પાછળ પાછળ આવશે જ. પ્રથમ પગલું લોકોએ ભરવું જોઈએ. સાચી સત્તા લોકોની પોતાની છે. સરકાર તો આપણે આપેલી સત્તામાંથી બની છે. સર્વોપરી સત્તા સરકાર નથી. સમાજ છે એમ લોકો સમજે.
આમ થાય તો શીર્ષાસન જરૂરી હોય ત્યારે ભલે થાય. પણ કાયમ શીર્ષાસન રાખવાની જરૂર નથી, ધરતી પર તો પગ મૂકીને જ ચાલી શકાય.
જરૂર છે માર્ગદર્શક એવું અધ્યાત્મ બળ, પ્રેરક નૈતિક બળ અને પૂરક એવું સામાજિક બળ આ પાયાની વાત સમજે, એ ત્રણેનું સંકલન થાય. અનુબંધ જોડાય અને સક્રિય બને તેની. વિશ્વવાત્સલ્ય : તા. ૧૬-૭-૧૯૯૦
૪ સત્ય સ્વયંસંચાલિત કેમ નથી ?
ધોળકાથી શ્રી દિનુભાઈ શુક્લ લખે છે :
મહારાજ શ્રી (સંતબાલજી)એ ગ્રામોત્થાન માટે અને ધર્મમય સમાજરચના માટે જે વિચારો જગતને આપ્યા છે તે ખરેખર સાચા જ છે. અને આ યુગ પૂરતા યોગ્ય ઠરાએલા છે. આ જ વિચારોને આ પહેલાં ઈશુ, બુદ્ધ, મહાવીર, ગાંધી વગેરેએ આપ્યા જ છે એમ હું સમજ્યો છું. જે વિચારો જ્યારે અપાયા ત્યારે તે યુગને અનુરૂપ અપાયા છે. તો વિચાર એ થાય છે કે, ફરીફરીને આ જ વિચારો માટે શા માટે કોઈ યુગપુરુષની જરૂર જગતને ઊભી થાય છે ? આ વિચારો સ્વયંસંચાલિત કેમ નથી બનતા? રાગદ્વેષ, લોલુપતા, વેર-ઝેર આને માટે ક્યાંય શાળાની જરૂર પડતી નથી અને સત્કાર્ય કે સત્સમાજ ઊભો કરવા કેમ આમ કરવું પડે છે ?
મહારાજશ્રીએ આખી જિંદગી સુધી કાર્ય કર્યું. એ કાર્યની પાછળ એમનું જે આશ્વાસન છે તે બધાની મુલવણી કરીએ તો આપણે ક્યાં છીએ? ખૂબ પ્રેમ ભાવે હું જ્યાં છું, તે જ સમાજના ઉંબરે ઊભા રહીને આ લખું છું. અને પૂ. મહારાજશ્રીના વિચારથી વેગળો ગણીને કે એમના પરની શ્રદ્ધાની મારામાં કોઈ ઊણપ છે તેવું ગણીને ન જોશો એ પ્રાર્થના.”
પત્રલેખકના ટાણે પ્રશ્નો ચિંતન કરવા જેવા છે. (૧) અસત વિચારો કે અસતુ કાર્ય માટે શાળાની જરૂર કેમ પડતી નથી ? (૨) સત્યવિચાર પોતે સ્વયંસંચાલિત કેમ બનતો નથી ?
અનુભવની આંખે
