________________
૨૫
અંદર દટાઈ ગયેલ છે. એના ઉપર પડ ચડી ગયાં છે. અંદર સૂર્ય છે. ઉપર ઘટાટોપ વાદળ ! અંદર પ્રકાશ ઉપર ઘોર અંધકાર !
વળી આ અંધકારથી એવા તો ટેવાઈ ગયા છીએ કે અંદર પ્રકાશ છે એનો ખ્યાલ સુધ્ધાં તો રહ્યો નથી, પણ અંધકારને જ પ્રકાશ માની લઈને વહેવાર ચલાવીએ છીએ. અને આવા વહેવારથી વળી પાછા પેલા અંધકાર ઉપર એક વધુ પડ ઓછાડતા જઈએ છીએ.
કોઈ વિરલ વ્યક્તિ એવી નીકળે ખરી કે આ ઉપરનાં અંધારા ઉલેચીને અંદર પડેલો પ્રકાશ પામે.
- આ વ્યક્તિ પ્રકાશ એટલા માટે પામી શકે છે કે એ અંદર જુએ છે. આપણે બહાર જોઈએ છીએ. બહાર નજર કરતું મોં ફેરવીને અંદર નજર કરતું થાય તો અને ત્યાર પછી અંદરના પ્રકાશને પામવા માટે, ઉપરનાં અંધારાને ભેદવા દૃષ્ટિને વિશિષ્ટરૂપે કેળવીએ, અંધારપટને કાપવા જરૂરી સજાગતા સાથે સજ્જ બનીએ તો પેલી વિરલ વ્યક્તિની જેમ પ્રકાશ પામી શકીએ.
સહુ પ્રથમ જરૂર છે, મોં ફેરવવાની. અવળી દિશામાં મોં છે તે સવળી દિશામાં લઈ જવાની.
અવળાનું સવળું કરવાની કોઈ એક જ રીત બધાને એકસરખી લાગુ પડે એવું નથી. દરેકની કક્ષા જુદી હોય. વિપશ્યના પણ એક રીત છે. એક પદ્ધતિ છે. પણ મોં ફેરવવાનું કામ કરી શકે. વિ. એટલે વિશિષ્ટ અને પશ્ય એટલે દૃષ્ટિ. પશ્યન એટલે જોવાની રીત. વિશિષ્ટ જોવાની રીત. મતલબ બહારથી ઉપરથી સ્થૂળ રીતે નહિ, અંદર સૂક્ષ્મ વિશિષ્ટ રીતે જોવું.
માત્ર જોવાથી તો લક્ષને પહોંચાય નહિ. પગલું ભરવું પડે. પગલું ભરવા માટે શક્તિ જોઈએ. એ શક્તિ મેળવવાનો પુરુષાર્થ તો ત્યાર પછી પણ કરવાનો જ રહે છે.
આમ માં ફેરવીએ. પછી પણ પુરુષાર્થ કરતા રહીએ, તો પછી પ્રકાશ પામવા માટેનું કર્તવ્ય આપણું બનશે. બીજાના દોરવા નહિ દોરવાઈએ. પ્રતિક્રિયા નહિ કરીએ. વના-અંતઃકરણના-પ્રેર્યા. સ્વકર્તવ્ય. સ્વધર્મરૂપ કર્મ કરતાં કરતાં અંધારપટ ભેદીને પ્રકાશનાં કિરણ દેખી શકીશું.
વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧-૧૨-૧૯૮૭
અનુભવની આંખે
