________________
.
દીધું. તેમ બિહાર-આંદોલનનું ન થવું જોઈએ. જે ભાઈ બિહાર આંદોલનને મદદ કરવા જવા અંગે મારી સલાહ માગે છે, તેમને મારી ભલામણ એ જ છે કે તેઓ આ બધું બિહારમાં જઈ શ્રી જયપ્રકાશબાબૂને ગળે ઊતરાવી શકે તો જ જવું સલાહ ભરેલું છે. ખરી રીતે તો શ્રી જયપ્રકાશજી, સંત વિનોબાજી, બહેન ઈંદિરાજી અને પ્રિય મોરારજીભાઈ એ ચારેયને ભેગાં કરી આપવાનું કામ એજ બધાય આંદોલનોની સફળતાનું શિરટોચ અને અહિંસક આંદોલન લેખાશે. આજે જોડવાનું કામ જ સૌથી મહત્ત્વનું છે. નહીં કે તોડી નાખવાનું ! નહીં તો નિર્મળાબહેન દેશપાંડેએ ઉપ૨ કહ્યું છે, તેમ ખોટા સંઘર્ષના માનસને લીધે જેના ઉપર અહિંસક ક્રાંતિનો પાયો છે, તે ગામડું પોતે જ તૂટી પડશે. સંત વિનોબાજીના નીચેના શબ્દો ઉપલા સંદર્ભમાં વિચારવાથી તેમનું પોતાનું વલણ તો સાફ થઈ જાય છે ઃ
“એમને (સંત વિનોબા) કહ્યું : જે. પી. ના આંદોલનને આશીર્વાદ આપો. તો બોલ્યા : ‘એ સફળ થવા લાયક હોય તો સફળ થાઓ અને નિષ્ફળ થવા લાયક હોય, તો નિષ્ફળ થાઓ !” (જુઓ તા. ૨૬-૯-૭૪ ભૂમિપુત્ર પૃષ્ટ ૩૪.)
‘સંતબાલ’
: ૨ :
ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગમાંના ભાલ નળકાંઠા ખેડૂતમંડળના એક માજી કાર્યકરે ગઈ કાલે અહીં વાત-વાતમાં કહ્યું :
“સુરેન્દ્રનગરમાં મળેલી ઝાલાવાડી સ્થા. જૈન સભામાં મારે સૌનું ધ્યાન એ દૃષ્ટિએ દોરવું હતું-અને એમાં મેં કેટલાક ત્યાં આવેલા પ્રતિનિધિભાઈઓ સાથે વાતો કરી તો તેઓ સંમત થયા-કે ઠરાવ એવા અને એટલા જ થાય ભલે ઓછા થાય પણ તે અમલમાં આવે ! પ્રસંગોપાત્ત દેશના સમસ્ત જૈન સમાજના અને ઝાલાવાડના આગેવાન ભાઈશ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહે એક સંદર્ભમાં આ મતલબનું કહ્યું : ‘સરકાર પાસે દંડશક્તિ હોય છે, તેથી તે કાનૂનના અમલ માટે તેનો ઉપયોગ કરી શકે છે; સમાજ પાસે તે નથી.
ત્યારે મેં કહ્યું : ના, ત્યાં પણ નૈતિક-સમાજિક દબાણથી કામ લઈ શકાય છે !’’ કારણ કે આ માજી કાર્યકરને ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગમાંના શુદ્ધિપ્રયોગનો પણ સારી પેઠે જાત અનુભવ છે અને તેનાં સુખદ સફળ પરિણામો એમણે જોયાં-જાણ્યાં છે ! મહાગુજરાત જનતા પરિષદ વખતનાં અમદાવાદનાં તોફાનોમાં ગયેલી ખેડૂત ટુકડીઓ તથા નારી ટુકડીઓનો પણ ખ્યાલ છે, એટલું જ નહીં માથું મૂકીને શાન્તિ
સંપૂર્ણક્રાંતિ, લોકસમિતિ અને ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ