________________
હૃદયપલટામાં તેમને શ્રદ્ધા નથી રહી. આંદોલનના દબાણ વિના વર્તમાન પરિસ્થિતિ પલટાવી શકાય તેમ નથી. આ આંદોલનમાં “ના કર'ની લડત છે. સરકારને અંભિત (પેરેલાઈઝ) કરવી છે... ત્યાર પછી શું? તે અત્યારે વિચારવાનું નથી... તે (તેઓ) કહે છે : બધા સવાલોના મારી પાસે અત્યારે જવાબ નથી...”
“બિહાર આંદોલનની નોંધો” એ મથાળાં નીચે વેડછીનું માસિક પ્રકાશન ઓગસ્ટનું વટવૃક્ષ શ્રી જુગતરામભાઈના શબ્દોમાં બોલે છે :
“... વિનોબાજીએ સૌને (સર્વોદયી કાર્યકરોને સમજાવ્યા કે જયપ્રકાશ; નિઃસ્વાર્થ અને પ્રામાણિક કાર્યકર્તા હોઈ પોતાના કાર્યમાં ભૂલ જોશે તો તરત પાછા ફરશે જ. તેથી તેમને સારું લાગે તે કરવા દેવું જોઈએ.” સંત વિનોબાની પોતાની ભૂમિકા શી છે? તે અંગે લખે છે : “વિનોબાજીના આ સંબંધમાં અતિ સંક્ષિપ્ત એવા ઉદ્ગારો સાંભળવામાં આવ્યા છે, તે પ્રમાણે દેશના આજકાલના ભ્રષ્ટાચાર આદિ રોગો અતિ ભયંકર છે અને તેનો ઈલાજ કરવો જ જોઈએ. પરંતુ આ ઈલાજ શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણ કરે છે, તેવી આંદોલન પદ્ધતિનો નહીં પણ રચનાત્મક સ્વરૂપનો હોવો જોઈએ.”
જો કે વટવૃક્ષની આ નોંધો શ્રી નારાયણ દેસાઈના પત્રોગારો ટાંકી છેવટે આટલું કહી દે છે: “.. કેટલાક સર્વોદય કાર્યકર્તાઓને... (આ આંદોલન પ્રત્યે સંશય હોય તોયે) તેમણે સંતવિનોબાજીની સલાહ પ્રમાણે વર્તવું ઘટે છે. એટલે કે ભલે તેઓ જયપ્રકાશના આંદોલનમાં ભળે નહીં. પણ તેમણે પૂરી શ્રદ્ધા રાખીને એમને (જયપ્રકાશ બાબુને) એમની રીતે કામ કરવા દેવું જોઈએ, અને તેની ટીકા કરવી ન જોઈએ...”
૨૬-૭-૭૪ના ભૂમિપુત્રમાં નિર્મળાબહેન દેશપાંડેનું વર્ભાવકતવ્ય આવ્યું છેઃ
“... બિહારનું આંદોલન આપણને ઊલટી દિશામાં લઈ જાય છે. અધ્યાત્મ જેનો પાયો છે, એવી અહિંસક ક્રાન્તિ માટે આપણે કટિબદ્ધ છીએ પણ આપણે ક્યાં હતા? અને ક્યાં પહોંચ્યા છીએ !... સામેવાળાને સમજાવીને તેનું હૃદય ખોલવું છે, તેને બદલે આજે ઘેરાવ સુધી પહોચી ગયા? ... બિહારમાં આપે જે રસ્તો લીધો છે, તે આપણને મૂળભૂત ભૂમિકાથી દૂર લઈ જશે... શક્તિનું અધિષ્ઠાન પટણા - દિલ્હીમાં નહીં, દેહાતમાં છે... ત્રેવીસ વર્ષમાં ખાસ કાંઈ ન થયું એટલે આ કરીએ, એ તો પરાભૂતમાનસનું લક્ષણ છે. ક્રાન્તિકારી માટે તે શોભાસ્પદ નથી. મંજિલ દૂર છે, પણ જનતાએ આપણને સાથ નથી આપ્યો, એમ કહેવું બરાબર નથી.. આ લોકનીતિની નહીં, રાજનીતિની લાઈન છે... સંઘર્ષનું માનસ તો દરેક ગામડાંને તોડશે...” (૧૯૭૪)
સંપૂર્ણ ક્રાંતિ, લોકસમિતિ અને ભાલ નળકાંઠા ખર્ચાગ
-
-