________________
પ૮ બિનકોમી અને બિનસાંપ્રદાયિક નીતિમાંનાં સહિષ્ણુતા, ઉદારતા અને વ્યાપક હિતાવાળા વલણોને બદલે જ્ઞાતિવાદ, કોમવાદ, ગામ, તાલુકા, જિલ્લા કે પ્રદેશની પ્રાદેશિક લાગણી, ભાષાવાદ, જૂથવાદ એમ અનેક પ્રકારની સંકુચિત લાગણીના ઝનૂનોથી સમાજમાં વ્યાપક પ્રમાણમાં અરાજકતા જેવી પરિસ્થિતિ પેદા કરવાનાં વલણો વધતાં ગયાં છે.
સક્રિય અને તટસ્થ વિદેશનીતિને સ્થાને જાણે કે નિષ્ક્રિય અને આ કે તે બાજુ ઢળતી ઢચુપચુ નીતિ હોય તેવો દેખાવ થયા કરે છે,
શાંતિમય સહઅસ્તિત્ત્વનો વહેવારમાં અર્થ જો કે, “વાઘના પેટમાં ઘોડાએ શાંતિથી હોમાઈ જવું” એવો થતો હોય તેમ અનુભવાય છે અને દેશમાં જ નવા નવા ઔદ્યોગિક સંસ્થાનો સ્થપાતાં જાય છે.
અમે દઢપણે માનીએ છીએ કે,
આમ બનવાનું કારણ કોંગ્રેસના આદર્શો કે સિદ્ધાંતો નથી પણ કોંગ્રેસ સંસ્થાનું સ્વરૂપ અને કોંગ્રેસી સરકારોની રાજનીતિ છે. આ આદર્શોને વહેવારમાં ઉતારવાની શક્તિ અને તકો કોંગ્રેસે હાથ કરીને ખોઈ નાખી છે.
આવી શક્તિ તો જ આવી શકે,
જે લોકોમાં શ્રદ્ધા મૂકી નવસમાજ નિર્માણનાં દરેક તબક્કે લોકોને ભાગીદાર બનાવવામાં આવે. દેશના આયોજનના પાયામાં ખેતી, ગોપાલન અને ખાદી ગ્રામોદ્યોગના વિકેન્દ્રિત અર્થકારણને કેન્દ્રમાં રાખવામાં આવે અને અર્થનીતિ અને રાજનીતિનો સમગ્ર ઝોક ગ્રામલક્ષી બને.
સત્તાનો સ્વભાવ જ એવો છે કે, જો એના પર અંકુશ ન હોય તો તેમાંથી સડો પેદા થયા વિના રહી શકે નહીં.
તુલસી રામાયણમાં ભગવાન શંકરે કહ્યું છે કે, “નહીં અસ કોઉ જન્મેઉ જગમાંહી, પ્રભુતા પાઈ જાઈ મદ નાહી” આ જગતમાં એવો જભ્યો જાણ્યો નથી કે જેણે સત્તા પામીને મદ ન કર્યો હોય.
રાજ્યસત્તાની જરૂર તો આજે સમાજને છે જ એટલે રાજ્યની રચના તો થાય છે જ પણ રાજકારણ પર અંકુશ રાખનારું કોઈ બળ નથી. તેથી તેમાં સડો પેદા થાય છે. તેથી, અમે માનીએ છીએ કે,
રાજસત્તા પર લોકોનો અંકુશ હોવો જોઈએ. લોકો પણ ટોળાશાહીનો માર્ગ ન લે તે માટે તે નૈતિક રીતે ઘડાયેલા, વ્યવસ્થિત અને સંગઠિત હોંવા જોઈએ.
સંપૂર્ણ ક્રાંતિ, લોકસમિતિ અને ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગો