________________
૧૪૯
.
6
ખંડઃ છઠ્ઠો વિશ્વમયતા અને સમાજગત સાધના
)
9િ
સજજનતા વિચારશીલ માનવીનો સ્વાભાવિક ગુણ છે,
દેખાડાની ચીજ નથી. ચંદનને ગમે તેટલું છેદો પણ તેમાંથી સુવાસ જ ઝર્યા કરવાની. સોનાને ગમે તેટલું કાપ્યા કરો પણ તેમાંથી તો ઝલકજ નીકળવાનું. એમ ગમે તેવી કસોટી આવે પણ સજ્જનની સજ્જનતા ખોવાવી ન જોઈએ. તોજ તે સજ્જન સાચો સજ્જન. સજ્જનતા એ માનવી - વિચાર વિવેકશીલ માનવીનો સ્વાભાવિક ગુણ છે. તે દેખાડાની ચીજ નથી. છતાં પ્રસંગે પ્રસંગે તે સહેજે ઊગી નીકળવી જોઈએ.
સ્વમાન જ અભિમાને પરાજિત કરી શકે
નાનાભાઈ ભટ્ટનો એક પ્રસંગ છે : પોતે સંસ્થાના ફંડ માટે વિદેશ ગએલા. ત્યાં એક મહા ધનિકનો એવો કડવો અનુભવ થયો કે પેલો ધનસંપન્ન પોતાના ઘમંડમાં રાચ્યા કરે અને નાનાભાઈ ભટ્ટને કોઠું આપેજ નહીં. આખરે નાનાભાઈ એકદા ઝળક્યા, “તમારી પાસે ધન સંપદા છે તો મારી પાસે વિદ્યાથી સંપન્નતા છે. હું તો સંસ્થાને કારણે ભિક્ષાની ઝોળી લઈને નીકળ્યો છું. એટલે તમને જો એમ લાગતું હોય આ ધન સંપન્નતાને યોગ્ય પાત્ર છે તો આપી શકો છો. નહીં તો જેમ તમને આપવાની ફુરસદ નથી તેમ મનેય માંગવાની ફુરસદ નથી.
મને લાગે છે કે પેલાને આ ચીમકી હૃદય સ્પર્શી બની ચૂકી! અલબત્ત, અભિમાન સાથે અભિમાને અથડાવું ન જોઈએ. પરંતુ) સ્વમાનજ અભિમાનને પરાજિત કરી શકે.
સંતલાલ
શ્રી સદ્ગર સંગે : વિશ્વને પંથે
