________________
વિશિષ્ટ સમજ
જૈનધર્મ ગુણલક્ષી ધર્મ છે. એ કારણે જગતમાં જ્યાં જ્યાં સત્ય છે ત્યાં ત્યાંથી તે ગ્રહણ કરે છે. એથી જ માત્ર જૈન ધર્મીઓને જ મોક્ષ મળે છે અથવા જૈનોને જ ઈશ્વરદર્શન થાય છે અથવા આત્માનો સાક્ષાત્કાર થાય છે તેમ તે માનતો નથી. પરંતુ જેઓ જેટલા ગુણો પોતપોતાના ધર્મોમાં રહીને વિકસાવે તેટલે અંશે તેને તે સ્વીકારી લે છે તેથી પંદર ભેદે (પ્રકારે) સિદ્ધ થઈ શકે છે - મોક્ષ મેળવી શકે છે એમ તે કહે છે. અને ઇતર ધર્મોમાં પણ સિદ્ધ થઈ શકે - મોક્ષ મેળવી શકે છે. નરમાં સિદ્ધ થઈ શકે – મોક્ષ મેળવી શકે અને નારીમાં પણ સિદ્ધ થઈ શકે – મોક્ષ મેળવી શકે, ગૃહસ્થ ધર્મમાં પણ સિદ્ધ થઈ શકે - મોક્ષ મેળવી શકે. તેવી રીતે સંન્યાસી ધર્મમાં પણ સિદ્ધ થઈ શકે મોક્ષ મેળવી શકે.
-
જૈનધર્મ ગુણલક્ષી હોવાને કારણે તેના પંચ પરમેષ્ઠિ (પરમ સ્થાન પર રહેલા) મંત્રમાં પણ ગુણ સિવાય કોઈ વ્યક્તિનું નામ નથી. તેવી જ રીતે આ “ચત્તારિમંગલં’માં પણ ગુણ સિવાય વ્યક્તિ વિશેષનું નામ છે જ નહીં તે આપણે જોઈ ગયા છીએ. પહેલો સવાલ અહીં એ ઊઠે છે કે અરિહંતનું નામ પહેલું શા માટે ? કારણ કે તેઓ ભલે વીતરાગી રહ્યા ! પણ શરીરધા૨ક છે. જ્યારે સિદ્ધ શરીર રહિત અને સકલ કર્મ રહિત છે. જેથી તેઓ અરિહંત કરતાં ઉચ્ચસ્થાને પહોંચ્યા છે; તેમ કહી શકાય. આનું સમાધાન એ છે કે સિદ્ધગતિ તો બીજાઓને તારી નહીં શકનાર પણ માત્ર બીજાઓને તારવાની ઇચ્છા રાખનાર પણ થઈ શકે છે. જ્યારે અરિહંત પદ તો તેમને જ મળી શકે છે કે જેઓ પોતે તરે છે અને બીજાઓને તરવાનો રસ્તો બતાવે છે. ટૂંકમાં જૈન ધર્મમાં તરવા સાથે તારવાની વાત બરાબર જોડાયેલી છે. કારણ પૂર્ણ મોક્ષ અથવા પૂર્ણ પ૨માત્મ-પદની પ્રાપ્તિ તેમની જ થઈ શકે છે કે જેઓ પોતાના શરીર-વ્યાપી આત્માની સાથોસાથ વિશ્વવ્યાપી આત્મા એટલે કે વિશ્વના પ્રાણીમાત્રમાં રહેલા આત્મા સાથે એકતા સાધે છે.
3
