________________
હતી, ત્યારે મુંબઈના કાલાઘોડા નજીકની એક હોટલમાં ઝીણા જમવા ગયા. તેમણે સુવ્વરના માંસનો ઓર્ડર આપ્યો, જેનો ઈસ્લામ ધર્મમાં સંપૂર્ણ નિષેધ કરવામાં આવ્યો છે. દારૂ પીનાર મુસ્લિમ પણ આ માંસને હાથ નહિ લગાડે. ઝીણા ખાઈ રહ્યા હતા ત્યારે જ એક મુસ્લિમ તેના પુત્ર સાથે આવી ચડયો. ઝીણાને પસીનો છૂટી ગયો કે જો એને હું શું ખાઈ રહ્યો તેની ખબર પડી જશે તો મારી બદનામી થઈ જશે. ઝીણાનો આ ઈસ્લામ ધર્મ હતો ! એમણે માત્ર સત્તા હાંસલ કરવા ટ્ટરવાદી ઈસ્લામનો સહારો લીધો. વળી, મુસ્લિમ લીગનું હિત તેની સાથે સંકળાયેલું હતું.
મૌલાના આઝાદ વગેરે તે ઉદાહરણ આપતા કે જ્યારે પૈગંબરસાહેબ મક્કાથી મદીના ગયા તો ત્યાં અનેકધર્મી સમાજ હતો. મુસ્લિમો લઘુમતીમાં હતા. પૈગંબરસાહેબે અન્યધર્મીઓ સાથે સમજૂતી કરી અને સૌને પોતપોતાના ધર્મ મુજબ વર્તવાની આઝાદી મળી ગઈ. મૌલાના આઝાદ માનતા હતા કે આપણે હિંદુ ભાઈ-બહેનો સાથે સમજૂતી સાધવી જોઈએ. આપણે આ દેશમાં હળીમળીને સાથે જ રહેવું જોઈએ. ભારત દેશને મુસ્લિમો માટે 'દારૂલ અમન' એટલે કે પોતાનો ધર્મ પાળીને પણ શાંતિ અને સલામતીથી જીવી શકે એવો દેશ બનાવીએ. વળી, હિંદુઓએ ઈસ્લામની રક્ષા કરવા બતાવેલી ખુશીનો એ અગ્રણીઓને સંતોષ હતો.
આ બાબત જ સાચી ધર્મનિરપેક્ષતા છે. હું તો સ્પષ્ટ માનું છું કે જે વ્યકિત સાચા અર્થમાં ધાર્મિક છે તે કયારેય કોમવાદી હોઈ શકે નહિ અને કોમવાદી કદાપિ ધાર્મિક હોઈ શકે નહિ. આનું જ્વલંત ઉદાહરણ મહાત્મા ગાંધી અને મૌલાના આઝાદ હતા. એક હિંદુ હતા. બીજા હતા મુસલમાન. એક ગર્વથી કહેતા હું સનાતની હિંદુ છું, બીજા ગર્વથી કહેતા કે હું મુસલમાન છું... પણ બંને કયારેય કોમવાદી નહોતા.
એક બીજાને સમજીએ
૧૭
