________________
એમણે કહ્યું: 'પહેલી વાત તો એ સરાસર જૂઠ છે કે હિંદુને કાફિર કહેવાય. બીજું, હિંદુ જે મૂર્તિપૂજા કરે છે તે આરબો ઈસ્લામના આગમન અગાઉ કરતા હતા. એવી મૂર્તિપૂજા નથી. એ ફરક સૂક્ષ્મ છે પણ બધાએ સમજવા જેવો છે. આરબો જે મૂર્તિપૂજા કરતા તેમાં મૂર્તિને જ ખુદા માનીને ચાલતા હતા. હિંદુઓ જે મૂર્તિપૂજા કરે છે તેમાં તેને ઈશ્વરની છબિ માનીને કરે છે; અનેક છબિઓ, અનેક મૂર્તિઓ હોય છે. વળી, કુરાન શરીફની એક આયાતમાં કહ્યું છે કે 'લિકુલ્લી કોમીન હાદ' એટલે કે દરેક કામ માટે અમે એક પૈગંબર મોકલ્યો છે જે એની ભાષામાં જ સંદેશો ફેલાવે. એટલે હિંદુસ્તાન જેવો વિશાળ દેશ ખુદાની રહેમનજરથી વંચિત કેમ રહી શકે?” આ બધી વાતો સૂચવે છે કે ઈસ્લામ કટ્ટરપંથી છે જ નહીં.
ઈસ્લામને સત્તાધીશોએ કટ્ટરવાદના વાઘા પહેરાવ્યા. ખરેખર તો ઈસ્લામ અન્ય ધર્મોની જેમ સુલેહ, શાંતિ, સમાનતા અને દયાનો જ સંદેશ ફેલાવે છે. દરેક સૂફી સંત આ બાબત પર જ ખાસ ભાર મૂકે છે. દારા શિકોહનું નામ તો બધાએ સાંભળ્યું જ હશે, તે હિંદુસ્તાનના બાદશાહ ન બની શક્યા એ એક દુર્ભાગ્યપૂર્ણ ઘટના છે. એમણે એક પુસ્તક લખ્યું છે – 'મજમહલ બેહરેન” (બે મહાસાગરોનું મિલન). એટલે કે ઈસ્લામ અને હિંદુ ધર્મનું મિલન. એ પુસ્તક અંગ્રેજીમાં પ્રસિદ્ધ થઈ ગયું છે. એનો ખૂબ પ્રચાર થવો જોઈએ, અનેક ભાષામાં તેનો તરજૂમો થવો જોઈએ. આ બંને ધર્મો વચ્ચે કોઈ વિરોધાભાસ નથી, એક જ છે એવું એમાં પુરવાર કર્યું છે. મિયાં મીર એમના ગુરુ હતા. જ્યારે ગોલ્ડન ટેમ્પલનો શિલાન્યાસ થતો હતો ત્યારે શીખ ધર્મગુરુએ આગ્રહ સેવ્યો હતો કે શિલારોપણ વિધિ મિયાં મીરના હસ્તે જ થશે. એ સૂચવે છે કે શીખ તેમજ હિંદુઓમાં મિયાં મીરની કેટલી ઊંચી પ્રતિષ્ઠા હતી !
મારી દષ્ટિએ આવી બધી હકીક્તોનો વધુમાં વધુ પ્રચાર-પ્રસાર થાય તે આજે અત્યંત જરૂરી છે. કોઈને કાફિર કે કોઈને મલેચ્છ ગણવામાં આવે તેવી બાબત અટકાવવી તેમજ એકબીજા ધર્મ વિશે જે ગેરસમજો પ્રવર્તે છે તેને દૂર કરવી અનિવાર્ય છે. તમામ મુસ્લિમો કટ્ટરપંથી કયારેય નહોતા, આજેય નથી. એવા જ મુસ્લિમ કટ્ટરપંથી રહ્યા છે જેમનું અંગત હિત ધર્મ સાથે સંકળાયેલું છે. આવું ન હોય તો ઉર્દૂ અને ફારસી ભાષામાં રામાયણનાં ૬૦થી વધુ અને મહાભારતનાં ૭૫ જેટલાં ભાષાંતર જોવા મળે ખરાં? આ પુસ્તકો સંગ્રહાલયોમાં મોજૂદ છે, મે જોયાં છે. રામાયણ, મહાભારત તમામ લોકો વાંચે છે. મારા વડવાઓ ગુજરાતના
એક બીજાને સમજીએ