________________
૬૧
ધર્મ છવી તે આગળ વધારવો જોઈએ.
રાજ્યસત્તા પ્રજાલક્ષી, નીતિપ્રધાન અર્થ જ્યાં સંયમલક્ષતા કામે, ત્યાં ન ધર્મવિરુદ્ધતા.
જીવનના પુરુષાર્થનાં ચાર ક્ષેત્રે, ધર્મ, અર્થ, કામ ને મોક્ષમાં ધર્મ વિરુદ્ધ આચરણ કે ભ્રષ્ટાચાર દેખાય તો તેને શુદ્ધ કરવા સાધક સદા પ્રયત્નશીલ અને સજાગ રહે.
પ્રજાને રોવ સાથે, રાખીને જાગતા રહે; પાળે પ્રભાવ જે સત્ય, સેવકે દષ્ટિવંતને; એકી સાથે સડે. જ્યાર, વ્યાપે છે વિશ્વમાં બધે; ત્યારે સૌએ મળી સંગે, શુદ્દા મથવું પડે. સડ ફર કરવાની તમન્ય ક્રિયાને સંતબાલજી શુદ્ધિપ્રાગ કહે છે. જીવાત્મા અને લોકાત્માના દર્દીની ચિકિત્સા કરી તેને શુદ્ધ કરવાના પ્રયોગને શુદ્ધિપ્રયોગ એટલા માટે કહેવામાં આવે છે કે એમાં આત્મચિકિત્સા અને આત્મોધન માટે સમૂહાચિતન, સ્વાધ્યાય, પ્રાર્થના અને ઉપવારાની પ્રક્રિયા જોડી પૂર્વગ્રહ અને રાગદ્વેષથી પર રહું વ્યક્તિ અને સમાજ સાચાં મૂલ્યો પર વિચાર કરતાં થાય છે, તેનો આગ્રહ રાખતાં થાય છે અને સત્યાગ્રહ દ્વારા અન્યાય, અધર્મ અને અનીતિરૂપી સડાને મટાડવા સમૂહગત તેની શુદ્ધિ માટે ધ્યાન કરતાં થાય છે. આવા દિપ્રગરૂપી ધર્મયુદ્ધનું સંચાલન કરવાની ક્ષમતા તે જ ધરાવે છે જેનામાં–
ન પૂર્વ પ્રવુ, ન ષ, ડંખ જેને દિલે નથી; તેવો સુગ્ય સેનાની, ધર્મયુદ્ધ કરી શકે.
