________________
૭૩
જ પચીસ-પચાસનું ટોળું શેરબકોર કરે, ગીત ગાવા લાગે અને “નાનચંદ મુંડે ચાલ્યો જાય, અંબુડો હાલત થાય, સુરિયાને ભગાડી મૂકો” – એવાં તોછડાં અસંસ્કારી સૂત્રો પોકારી, સરઘસ સાથે સરઘસ કાઢી નાનચંદભાઈને ઘેરી વળે. સૂત્રો સંભળાવા ન દે. એક બે વાર તો સળગતી મશાલનું ગરમ તેલ તેમના માથા પર પડે એ રીતે માથા પર મશાલ ધરી રાખી. છાવણી જલાવી દેવાની ધમકી આપી. તેમને એ સ્થળેથી એ જાકારો આપ્યો કે હજામને તેમની હજામત કરવાની પણ ના કહી દીધી.
આમ એક બાજુથી સત્યાગ્રહીને મૂંઝવવા પજવવાની પિરવી કરી તો બીજી બાજુથી ખેડૂતોની લાત સળગાવી દેવામાં આવી. તેમનાં સગાંવહાલાં તરફથી તેમની સાથેનાં સગપણ, લગ્નો, સંબંધ તોડી નાખવાનાં, તેમનો બહિષ્કાર કરવાનાં દબાણે આવવા લાગ્યાં. આમ, ચેતરફથી સત્યાગ્રહીઓને સંકટોથી ઘેરી લેવાનો વ્યુહ રચાચો પણ પાંચેય ખેડૂતો અને સત્યાગ્રહીઓ મક્કમ રહ્યા. નાનચંદભાઈ તો મેરુ જેવા અડગ હતા.
સત્યને જય જયકાર પૂ. સંતબાલજી મંદિરને પણ ધર્મ સમજીને ખેડૂતોને ન્યાય આપવાનું સમજાવતા તો બીજી બાજુથી સત્યાગ્રહીને પ્રેરણા આપતા કે—
બધાં શસ્ત્રો મુકી હેઠાં, એક નિસર્ગ આશ્રયે; જાય છે વર તેને જ, સંપૂર્ણ જય સાંપડે.
