________________
૨. ભણવાના ઉત્સાહ કરતાં સત્યાગ્રહમાં જવાનો ઉત્સાહ વળે છે? અને જો એમ હોય તે એને ગર્ભમાં શું છે?
૩. જેઓ ખરે જ દેશસેવકે બન્યા છે એટલે કે દેશને અભ્યાસ કરી પોતાની ભૂમિકા બન્ને રીતે કેળવે છે, એને ધર્મ નિરાળે છે અને જે બી ક્ષેત્રોમાં સેવા બજાવે છે એનો ધર્મ નિરાળે છે. એ સત્યાગ્રહ ન કરે, એમ છતાં દેશસેવા બજાવી શકે તેમ છે. અને જે એમ હોય તો એણે પિતાને સ્વધર્મ ન તજવો જોઈએ. વિદ્યાર્થીઓના ધર્મ નિરાળા છે, સૈનિકોના ધર્મ નિરાળી છે. આજે દેશધર્મ વ્યાપક દિશામાં વિચારાતે હેઈને જે આત્મધર્મને વિરેાધક નથી તે દેશધર્મ ગમે ત્યાં બજાવી શકાય.
તા. ક. હમણાં તમારો – ધીરુભાઈ નો પત્ર વાંચ્યા એમાં જોયું કે તમે સત્યાગ્રહીની પ્રતિજ્ઞામાં સહી કરી છે. એટલે તમે સૈનિક પણ બન્યાં છે. હવે તમે વિદ્યાર્થી હોવા ઉપરાંત સૈનિક પણ છે. આથી તમારી સામે બે ધર્મ પડ્યા છે અને બેય તમારે માટે સ્વધર્મ છે. ઉપરના લખાણ વખતે તમે પ્રતિજ્ઞાપત્રકમાં સહી કર્યાનો મને ખ્યાલ ન હતો. એટલે એ જવાબદારીને ઉકેલ તમારો આત્મા જ લાવી શકશે. તમે ગભરાશો નહિ. બીજાઓની સલાહ ભલે લેજે પણ માગદર્શન તમારા અંતરમાંથી જ મળે એ જ બરાબર છે. સત્યાગ્રહી સળિયા પાછળ પણુ દીલ હશે તે એની અસર જેલમાં જવા માત્રથી કશી ખાસ નથી. અને જો એ સાચે જ સત્યાગ્રહને માર્ગે હશે તે સળિયા પાછળ જઈને પણ અજબ અસર કરશે, તેમ સળિયા પાછળ નહિ જઈને પણ કંઈ ઓછી અસર નહિ ઉપજાવે. સૂક્ષ્મ શક્તિનું સામર્થ્ય હંમેશાં વધુ હોય છે. એટલે તમે આજે સૈનિક છે અને વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહ ન કરે તેય તમારા ક્ષેત્રમાં બેઠાં બેઠાં સત્યાગ્રહી સૈનિકની ભૂમિકા બહુ આબાદ ભજવી તમારા બન્ને ધર્મ – વિદ્યાર્થી ધર્મ અને સૈનિકધર્મને વફાદાર રહી શકે છે. વિદ્યાર્થીધર્મને અને સૈનિકધર્મને નિરાળી ગયા છે. પણ તમારે માટે બેય ધર્મ પતીકા છે.
૧૪
