________________
નારા શ્રમજીવી ખેડૂત અને એક હજાર મણ ડાંગર તથા ચાર મણ કાલાં પકવનારા પરિશ્રમી ખેડૂતના ઘરમાં મોસમ વીતી ગયા પછી ખાવાના દાણાના વખા પડે, એના અંગ ઉપર પૂરાં વસ્ત્ર ન મળે. આખું ઘર (આબાલવૃદ્ધ) બારે માસ મજૂરી કરવા છતાં દેવાદાર રહે. આનાં કારણે શાં હશે? જે કે એ તો બિચારો નસીબનો દોષ કાઢી જીવી રહ્યો હોય છે, પણ એ અવનતિમાં એના નસીબ કરતાં માનવજાતિનું નસીબ વધુ જવાબદાર છે. એક પચીશી પહેલાં બાવલામાં બંગલા, હવેલીઓ નહોતાં, હવે બાવલા બંગલામય બની ગયું છે, પ્રથમ સાણંદની બોલબાલા હતી. પણ સાણંદને વારો બદલાયો છે, અને બાવલાનો તાજો છે, એમ લોકવાણી બોલે છે, પણ સાણંદ અને બાવલાનેય અમદાવાદ, મુંબઈ જેવાં શહેરો કયાં છોડે એમ છે અને એમનેચ પાછાં એઈયાં કરનારનો ક્યાં તો છે? સટ્ટો અને વિલાસ, માંહોમાંહે કુસુંપ અને મેભા જાળવવા પાછળની માથાફોડ. આખરે દર્દ અને અધઃપતન ! ! !
આર્થિક અવનતિ માટે (૧) અક્ષરજ્ઞાનનો સદંતર અભાવ (૨) વહેમી અને ભેળું માનસ (૩) વ્યસન અને સામાજિક રિવાજે પાછળના હદ બહારના ખર્ચાઓ મુખ્યત્વે જવાબદાર છે.
નિતિક દષ્ટિએ ચેરી કરવી, એ ઘલા બાળવા, કેઈની સવેલી ઉપાડી
