________________
નૈતિકતા નહીં રાખે તો તેની પાસે બીજી કઈ મૂડી છે ?' તેમ છતાં સંત હૃદય છે ને ! એટલે સમજાવે છે કે, ગુનેગાર એ કાયમ માટે ગુનેગાર ન બની રહે, માણસ પ્રાયશ્ચિત કરે અને ભૂલની માફી માગે તો દાખલ કરી શકાય' (પા.૧૯).
ભડિયાદના ચાતુર્માસ પૂરા થાય છે ત્યાંજ દેશભરમાં વિધાનસભાની પ્રથમ પ્રથમ ચૂંટણીનાં પડધમ વાગી રહ્યાં. મહારાજશ્રી એને ‘પ્રજાનું ઘડતર' ક૨વાની અનોખી તક ગણાવી, સેવકોને એમાં માર્ગદર્શન કરાવવા અપીલ કરે છે. પોતાના કાર્યક્ષેત્રના ચારે તાલુકામાં મહારાજશ્રીની સંમતિવાળા ઉમેદવારો પસંદ કરવામાં આવેલા તેમાં ધંધૂકા વિસ્તારમાં ભાલ નળકાંઠા પ્રા. સંઘના પ્રમુખ સેવક શ્રી ગુલામ રસૂલ કુરેશી ઊભા હતા. એટલે ચાતુર્માસ પછી આખા મતદાન વિસ્તારમાં તેમણે ઝડપી યાત્રા ગોઠવી આંદોલનને સત્ય અને અહિંસામય રીતે સજીવ કરી મૂક્યું. પરંતુ કુરેશી સ્થાનિક નથી અને મુસ્લિમ ઉમેદવાર છે. એ બે મુદ્દાનો વિરોધી ઉમેદવારોએ પૂરો લાભ લઈ પ્રતિ આંદોલન પેદા કર્યું. ૧૬મી જાન્યુઆરીએ પરિણામ બહાર આવતાં કુરેશી ૨૦, ૦૬૮મતે ચૂંટાઈ આવ્યા. જીત થયા પછી તેમણે પોતાની નમ્રતા અને આમાં ક્યાંય પણ બે પક્ષે ભૂલ થઈ હોય તો જાહેરાત કરતાં કહે છે : ‘ચૂંટણીમાં અમારી ભૂલ થઈ હોય તો બંને પક્ષને માન્ય એવું પંચ નીમો, એ જો ભૂલ બતાવશે તો માફી માગી, તેના પગ ચૂમવા તૈયાર છુ' (પા.૪૧). ચૂંટાયેલ ઉમેદવાર પાસે આથી કયા વધુ વિવેકની આશા પ્રજા રાખે ? આ પ્રભાવ સંત સાંનિધ્યનો જ દેખાય ને !
પ્રજાઘડતરની દૃષ્ટિએ આ પ્રથમ પ્રથમ ચૂંટણી હતી. એટલે રવિશંકર મહારાજ અને મુનિશ્રીએ ગુજરાતના ધારાસભ્યોમાંથી કેટલાક, ખાસ કરીને પોતાના કાર્યક્ષેત્ર વિસ્તારનાને ફેબ્રુઆરી માસમાં ભલગામડા મુકામે બોલાવ્યા. ત્યાં પ્રજાના જીવંત પ્રશ્નો અને તેનું કર્તવ્ય આ બંને સંતોએ સમજાવ્યું.
સામાન્ય રીતે આપણે ત્યાં પક્ષીય ચૂંટણીઓ થતી હોવાથી પક્ષની રીતે ભેગા મળી વિચારણા થાય છે, પરંતુ આ જાતની વિચારણાનું દૃષ્ટાંત દેશભરમાં ક્યાંય થયું હશે કે કેમ તે એક શોધનો વિષય છે. પ્રજાસત્તાકમાં પ્રજાકારણ, લોકકારણ, લોકચેતના, લોકસત્તા કે ભાગીદારી માટે આવા પ્રયત્નો થતા રહ્યા હોત તો રાજ્યક્ષેત્રે જે ભ્રષ્ટાચાર અને નૈતિક મૂલ્યોનું જે ધોવાણ ચૂંટણીમાં થતું રહ્યું છે, તે ઓછું જરૂર થાત એમ આપણે માની શકીએ.
૬