________________
Gajadharavida
:163 Taduvaramd vi saranao tavvāvárò vi novalambhā8 1 Indiyabhinnassa mat. pancagavakkhanubhaviyo vva. 110 (1658) [तदुपरमेऽपि स्मरणतस्तव्यापारेऽपि नोपलम्भात् ।
इन्द्रियभिन्नस्य मतिः पञ्चगवाक्षानुमविन इव ॥११० ।। (१६५८) Taduparamè'pi smaraṇatastadvyāpārd'pi nopalambhāti Indriyabhinnasya matih pancagavakSanubhavina iva. 110 (1658)]
Trans.---110. As, in the case of a person perceiving (an object) from five windows, cognition (in the form of knowledge) is distinct from sense-organs; because an object apprehended by the sense-organs, is remembered even when the indriyas have ceased working and (sometimes) in spite of their work. ing, the object is not perceived. (1658)
टीका-इन्द्रियेभ्यो भिन्नस्यैव कस्यापीयं घटादिज्ञानलक्षणा मतिरिति प्रतिज्ञा। तदुपरमेऽपि-अन्धत्व-बाधिर्याद्यवस्थायामिन्द्रियव्यापारामावेऽपि, तद्वारेणोपलब्धानामर्थानामनुस्मरणादिति हेतुः । अथवा, अस्यामेव प्रतिज्ञायां तयापारेऽपि-इन्द्रियव्यापृतावपि कदाचिदनुपयुक्तावस्थायाम् , वस्त्वनुलम्मादित्यपरो हेतुः। यदि हीन्द्रियाण्येव द्रष्टुणि मयेयुः, तहिं किमिति विस्फारिताक्षस्यापि प्रगुणश्रोत्रादीन्द्रियवर्गस्यापि योग्यदेशस्थितानामपि रूप-शब्दादिवस्तूनामनुपयुक्तस्य अन्यमनस्कस्य शून्यचित्तस्योपलम्मो न भवति । ततो ज्ञायते-इन्द्रियग्रामव्यतिरिक्तस्यैव कस्यचिदयमुपलम्मः, यथा पश्चमिर्गवायोपिदादिवस्तून्यनुभवितुर्दर्शकस्येति दृष्टान्तः।
अत्रापि प्रयोगाम्यां तार्पयमुपदर्यते, तद्यथा-इह यो यदुपरमेऽपि यैरुपलब्धानामानामनुमा स तेम्यो व्यतिरिक्तो दृष्टः, यथा गवाक्षरुपलब्धानामर्थानां गवाहोपरमेऽपि देवदत्तः, अनुस्मरति चायमात्माऽन्धबधिरत्वादिकालेऽपीन्द्रियोपलब्धानर्थान , अतः स तेभ्योऽर्थान्तरमिति। तथा, इन्द्रियेम्यो व्यतिरिक्त जात्मा, तन्द्यापारेऽप्यनुपलम्भाव, इह यो यव्द्यापारेऽपि यरुपलम्यानर्थान् नोपलभते स तेम्यो मिनो दृष्टः, यथाऽस्थगितगवाशोऽप्यन्यमनस्कतयाऽनुपयुक्तोऽपश्यंस्तेभ्यो देवदत इति ॥११०॥ (१६५८)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
