________________
[ The third
: 150.
Jinabhadra Gani's नणु पञ्चक्खविरोहो गोयम ! तं नाणुमाणभावाओ। तुह पच्चक्खविरोहो पत्तेयं भूयचेयं त्ति ॥१०८।। (१६५६) Naņu paccakkhaviroho Goyama ! tam nāņumanabhāvāo i Tuha paccakkhaviroho patteyan bhāyacdyam tti. 108 (1656) [ ननु प्रत्यक्षविरोधो गौतम ! तद् नानुमानभावात् ।
तव प्रत्यक्षविरोधः प्रत्येकं भूतचेतनेति ॥ १०८ ॥ (१६५६) Nanu pratyakśavirodhu Gautama ! tad nānumāna bhāvat i Tava pratyaksavirodhah pratydkam bhātacdtuneti. 108 (1656) ]
Trans.-108 Certainly OGautama that is not an evident contradiction (as you think ) on account of the existence of anumāna. (On the contrary ), your assumption that cetanā exists in each and every bhūta constituent is an evident contradiction. ( 1656)
टीका-ननु प्रत्यक्षविरुद्धमेवेदं यत्--भूतसमुदाये सत्युपलभ्यमानापि चेतना न तत्समुदायस्येत्यभिधीयते । न हि घटे रूपादय उपलभ्यमाना न घटस्येति वक्तुमुचितम् । तदयुक्तम् , यतो न भू-जलसमुदायमात्रे उपलभ्यमाना अपि हरितादयस्तन्मात्रप्रभवा इति शक्यते वक्तुम् । तदीजसाधकानुमानेन बाध्यतेऽसावुपलम्भ इति चेत् । तदेतदिहापि समानम् । एतदेवाह-- " गोयमेत्यादि" वायुभूतेरपीन्द्रभूतिसोदर्यभ्रातृत्वेन समानगोत्रत्वाद् गौतम ! इत्येवमामन्त्रणम् , यत्वं ब्रूषे-तदेतद् न, भूतसमुदायातिरिक्तात्मसाधकानुमानसद्भावात् , ततस्तेनैव त्वत्प्रत्यक्षस्य बाधितत्वादिति भावः । प्रत्युत तवैव प्रत्यक्षविरोधः । किं कुर्वतः ? इत्याह " पत्तेयं भूयचेय त्ति" 'ब्रुवतः' इति शेषः। प्रत्येकावस्थायां पृथिव्यादिभूतेषु चैतन्याभावस्यैव दर्शनात् तदस्तित्वं प्रत्यक्षेणैव बाध्यत इति " प्रत्येकं भूतेषु चेतना" इति ब्रुवतस्तवैव प्रत्यक्षविरोध इत्यर्थः ॥ १०८ ॥ (१६५६)
D. C.-Vayubhuti-That cetana though perceived in a collection of bhūtas, does not belong to the bhūta-samudaya seems to be incongruent. For, just as it is improper to assert
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
